Samenwerken? Een kwalitatief onderzoek naar betekenisgeving aan samenwerking in de bollensector van het netwerk Greenport NHN

Abstract

Deze scriptie beschrijft een kwalitatief onderzoek over betekenisgeving aan samenwerking in het netwerk Greenport NHN, een netwerk ten behoeve van de bevordering van de agribusiness in Noord-Holland Noord. Dit onderzoek is een een single, embedded case study waarin wordt gekeken welke betekenis mensen uit netwerk Greenport NHN geven aan samenwerking met overheid, ondernemers, onderzoek en de omgeving (de vijf O’s). Dit onderzoek bestaat uit twee delen, een literatuurstudie en 19 semi-gestructureerde interviews met 20 respondenten uit diverse sectoren. Uit de literatuurstudie komt naar voren dat samenwerking in een netwerk per definitie complex is omdat partijen in een netwerk op verschillende gebieden erg van elkaar kunnen verschillen (Smit & Van Thiel, 2002). Deze verschillen kunnen onder kunnen leiden tot misverstanden (Poorter & Versteeg, 2006) en ook tot exclusie van deelnemers en sluiting van een netwerk (Schaap en Van Twist, 1997; Vos & Schoemaker, 2007). Bij samenwerking tussen de vijf O’s zijn twee samenwerkingsvormen het meest voorkomend; de publiek-private samenwerking, waarbij verschillen in belangen en hiërarchie een rol kunnen spelen (Eversdijk, 2013) en samenwerking tussen burger(organisaties) en overheid, waarbij de vraag of burgers goed genoeg mee kunnen doen zich voordoet (Lowndes, Pratchett & Stoker, 2001; Vigoda, 2002; Van de Wijdeven & Hendriks, 2010). Het concept betekenisgeving van Weick (1969, 1979) is gebruikt om betekenis respondenten te achterhalen door vier van de zeven aspecten die volgens Weick (1995) betekenisgeving omschrijven toe te passen op de kenmerken van samenwerking in een netwerk, te weten de aspecten identiteitsconstructie, retrospectie, enactment en de sociale aspecten. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat bij betekenisgeving aan samenwerking in een netwerk de aspecten van betekenisgeving erg met elkaar verweven zijn. Over het algemeen staan alle respondenten positief tegenover samenwerking met andere partijen, maar betekenissen over samenwerking in dit netwerk kunnen erg uiteen lopen doordat betekenissen anders worden geconstrueerd. Zo is bij respondenten die werkzaam zijn als ondernemer of werkzaam zijn bij maatschappelijke organisaties de persoonlijke identiteit veel meer aanwezig en speelt bij de overige respondenten de professionele identiteit en de identiteit van de organisatie waar respondenten werken een veel grotere rol. Hierdoor vullen respondenten die werkzaam zijn als ondernemer of werkzaam zijn bij maatschappelijke organisaties de identiteit van het netwerk meer in met enactment en vullen respondenten die werkzaam zijn bij onderwijs-, onderzoeks- of overheidsinstellingen de identiteit van het netwerk in met het aspect retrospectie. Naast identiteitsconstructie spelen sociale aspecten van betekenisgeving een rol; verschillen in belangen en cultuur tussen subgroepen zijn soms groot en niet elke actor in het netwerk is ‘cultuur intelligent’ waardoor actoren niet beseffen dat er cultuurverschillen zijn en zich ook niet kunnen inleven in een cultuur of belangen van een ander (Schein, 2010). Daarbij is het netwerk Greenport NHN geen open netwerk (Vos en Schoemaker, 2007) doordat met name met burgers (georganiseerd in maatschappelijke organisaties) die voor het belang van de omgeving opkomen niet wordt gecommuniceerd en dat zij worden geëxcludeerd van het netwerk middels vetomacht (Schaap en Van Twist, 1997). Deze exclusie is gebaseerd op ervaringen uit het verleden met samenwerking met specifieke partijen (retrospectie). Hierbij zou de instelling van overheid(sinstellingen) niet “samenwerkend” genoeg zijn voor burgers om mee te kunnen doen (Vigoda, 2002).