| dc.description.abstract | Aanleiding voor dit onderzoek is de toegenomen aandacht voor maatschappelijk initiatief en de veranderende rol van de overheid die daarmee gepaard gaat. De overheid zou, in plaats van een dirigerende, een meer faciliterende rol aannemen. Voor veel overheden is het vaak nog onduidelijk hoe deze faciliterende rol er precies uitziet. Duidelijk is wel dat faciliteren omgeven is met ingewikkelde keuzes over loslaten en vasthouden (van der Steen, de Bruijn, Schillemans, 2012, p. 9). Publieke managers spelen een belangrijke rol bij het handen en voeten geven aan de nieuwe, faciliterende rol van de overheid. De focus van dit onderzoek ligt daarom op deze groep. Dit onderzoek is uitgevoerd vanuit de centrale aanname dat maatschappelijk initiatief vaak vorm krijgt in netwerken en dat netwerken gezien kunnen worden als een bron van publieke innovaties. Het bovenstaande heeft geleid tot de volgende onderzoeksvraag: “Welke rollen kiezen publieke managers bij het organiseren van collaboratieve innovatieprocessen bij maatschappelijk initiatief en welke factoren zijn van invloed op hun keuze?”.
Om tot een antwoord op deze vraag te komen is allereerst het begrip maatschappelijk initiatief geduid. Vervolgens is vanuit de literatuur een framework opgebouwd dat gebruik kan worden om het organiseren van collaboratieve innovatieprocessen inzichtelijk te maken. Het door Sørensen & Torfing (2011) geïntroduceerde analytisch model voor de bestudering van collaboratieve innovatie is hiervoor als basis gebruikt. Vervolgens zijn er op basis van een onderzoek van Ansell & Gash (2013) drie rollen geïdentificeerd van waaruit publieke managers collaboratieve innovatieprocessen kunnen organiseren, namelijk de steward, mediator en katalysator. De steward probeert een integer en duurzaam collaboratief innovatieproces tot stand te brengen en beschermen door zijn grote netwerk en charisma in te zetten om relevante stakeholders te betrekken en het imago van de samenwerking te beschermen. De mediator is iemand die zich bezighoudt met het versterken en bemiddelen van relaties tussen stakeholders. De katalysator, tot slot, helpt stakeholders bij het identificeren en benutten van waarde creërende kansen. Afsluitend zijn er vanuit de literatuur twee factoren geïdentificeerd die invloed lijken te hebben op de rollen die publieke managers kiezen. De eerste factor is de innovatiefase waarin een project zich bevindt en de tweede factor is de context waarbinnen de publieke manager organiseert.
Het empirische deel van dit onderzoek is uitgevoerd bij gemeente Utrecht. Specifieker zijn vier gebiedsontwikkelingen binnen de gemeente onderzocht waarbij maatschappelijk initiatief een grote rol speelt. Na het empirisch onderzoek kan geconcludeerd worden dat de rollen die de geïnterviewde publieke managers spelen, beschreven kunnen worden aan de hand van de rollen steward, mediator en katalysator. De rollen manifesteerden zich op ongeveer dezelfde wijze als in het onderzoek van Ansell & Gash (2013). Opvallend is dat de geïnterviewde publieke managers vooral voor de steward- en mediator rol kiezen en minder vaak voor de katalysator-rol. Dat kan verklaard worden doordat publieke managers bewust kiezen voor een rol die zij passend vinden in een bepaalde situatie. Bij de keuze van publieke managers voor een bepaalde rol lijken drie factoren van belang te zijn. Allereerst zorgt de verbinding die publieke managers aangaan met private partijen dat zij niet meer zelf alle rollen hoeven uit te voeren. Zelf kiezen ze vaak voor de steward- en de mediator-rol en de katalysator-rol wordt overgedragen aan private partijen. Dat lijkt gedaan te worden vanuit de overtuiging dat private partijen deze rol beter kunnen uitvoeren dan zij omdat private partijen minder te maken ouden hebben met een afrekencultuur. Ten tweede lijkt de innovatiefase van een project van belang te zijn voor de rollen die publieke managers kiezen: in de fase van het genereren van ideeën lijkt eerder de steward-rol gekozen te worden en in de fase van het selecteren van ideeën eerder is dat de mediator-rol. In de fase van het genereren van ideeën is het van belang dat er veel stakeholders wordt betrokken en vanuit de steward-rol kunnen stakeholders geënthousiasmeerd worden. In de fase van het selecteren van ideeën wordt er strijd gevoerd over de te kiezen plannen of ideeën en dan komt de bemiddelende mediator-rol dus meer van pas. Tot slot kiezen publieke managers in een context met veel conflict eerder voor de mediator-rol dan voor de steward- of katalysator-rol. Vanuit de mediator-rol kunnen zij bemiddelen tussen verschillende belangen. Het beeld van de faciliterende publieke manager die zich richt op het verbinden van mensen, middelen en ideeën, wordt in dit onderzoek bevestigd. Een belangrijke nuance hierbij is dat dit niet het enige is wat publieke managers doen. Publieke managers lijken het, naast verbinden, ook belangrijk te vinden om eerlijke processen te bewaken en meetbare resultaten te boeken. | |
