"Running the business & changing the business": Een kwalitatief naar besluitvorming bij sportverenigingen.

Abstract

Dit onderzoek gaat over het besluitvormingsproces met betrekking tot bestuurlijke vernieuwing bij sportverenigingen. Met bestuurlijke vernieuwing bedoel ik een verschuiving in de taken van het bestuur naar commissies of vrijwilligers, zodat het bestuur zich meer bezig kan houden met bestuurlijke taken. Het onderzoek is gebaseerd op het gedachtegoed van Besturen met een Visie, waarin centraal staat dat er weinig aandacht is voor het daadwerkelijk besturen van een vereniging maar bestuurders voornamelijk tijd spenderen aan de dagelijkse gang van zaken. Het doel van het onderzoek is om inzicht te bieden in eigenschappen van een sportvereniging die van belang zijn op de complexiteit en het verloop van het besluitvormingsproces. Het onderzoek levert bevindingen op die bestuurders en ondersteuners van sportverenigingen kunnen gebruiken om bestuurlijke vernieuwing binnen een sportvereniging succesvol te laten verlopen. De onderzoeksvraag luidt: “Welke eigenschappen (van een sportvereniging) zijn van invloed op het besluitvormingsproces met betrekking tot bestuurlijke vernieuwing bij sportverenigingen?” Het onderzoek is kwalitatief van aard en is uitgevoerd aan de hand van een casestudie. Er zijn twee casussen belicht: één vereniging die zich nog bevindt in het besluitvormingsproces en één vereniging die de bestuurlijke vernieuwing al ingevoerd heeft. Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van een literatuurstudie, interviews, observaties en documentanalyse. Uit de resultaten is gebleken dat het besturen van een sportvereniging voornamelijk leuk moet zijn en binnen de beschikbare tijd moet passen. Echter, merken de respondenten op dat dit nu niet het geval is door omvangrijke taken en de vrijwilligerstekorten binnen de vereniging. Het bestuur heeft het gevoel alsof alles op haar bordje komt. Dit een tegenstrijdige gedachte als er geredeneerd wordt vanuit de karakteristieken van een sportvereniging. De sportvereniging is namelijk een organisatie voor en door leden, die lid zijn op basis van gelijkwaardigheid. Het karakter van de sportvereniging werkt ook door op de vernieuwing die de vereniging door wilt maken. Het is voor een bestuur (initiatiefnemer) niet mogelijk om alle alternatieven voor bestuurlijke vernieuwing in kaart te brengen, door het karakter van de sportvereniging, maar ook door de begrensde rationaliteit van mensen. De besturen streven niet de beste oplossing na, maar kiezen voor degene die het best past binnen de structuur en cultuur van de vereniging. Het onderzoek heeft laten zien dat de casusverenigingen beide een eigen cultuur en structuur hebben die van invloed is op het verloop van het besluitvormingsproces. Het blijkt dat niet in elke vereniging dezelfde waarde hecht aan het verenigingsrecht (statuten en huishoudelijk reglement). In hoeverre de leden de statuten als aanwezig achten is van invloed op de manier waarop gehandeld wordt in het besluitvormingsproces. In de vereniging waar er waarde werd gehecht aan het verenigingsrecht vormde de structuur een leidraad voor het handelen van personen in het besluitvormingsproces. In beide verenigingen is gebleken dat er niet bewust naar draagvlak is gezocht, waardoor er weerstand is ontstaan in het besluitvormingsproces. Terwijl draagvlak essentieel is bij het maken van en breed gedragen besluit voor de bestuurlijke vernieuwing, zowel voor het maken van het besluit als voor de uitvoering van de bestuurlijke vernieuwing. Naast het betrekken van belangrijke (invloedrijke) personen is de communicatie ook van ondergeschikt belang geweest in de casussen. Het is gewenst dat de mensen binnen de vereniging zich conformeren aan de bestuurlijke vernieuwing, om de bestuurlijke vernieuwing succesvol in te voeren, maar als er niet gecommuniceerd wordt dan gaan leden zelf betekenis geven aan de bestuurlijke vernieuwing.

De eigenschappen die van belang worden geacht voor het verloop van het besluitvormingsproces zijn onder te verdelen in drie categorieën: structuur eigenschappen, cultuur eigenschappen en communicatieve eigenschappen. In hoeverre de eigenschappen doorwerken is gerelateerd aan de impact die de bestuurlijke vernieuwing heeft op de vereniging. De impact die het besluit heeft op de vereniging, de aanwezigheid van de eigenschappen en de wijze waarop het besluitvormingsproces is ingestoken heeft invloed op de complexiteit en het verloop van het besluitvormingsproces.