"Ik zou me niet geschikt hebben" - 'modern girls' in het vroegste werk van Top Naeff

Abstract

In deze scriptie doe ik onderzoek naar het beeld en de rol van de vrouw in het vroege oeuvre van Top Naeff. Over het algemeen wordt aangenomen dat Naeff traditioneel en weinig ‘modern’ was. In een eerder geschreven nota over het boek Schoolidyllen van Top Naeff was mijn uiteindelijke conclusie dat het boek een feministischer en moderner einde heeft dan het predicaat ‘meisjesboek’ doet vermoeden.In deze scriptie onderzoek ik of dat niet voor meer boeken van Naeff geldt en of zij in het algemeen moderner en wellicht ‘feministischer’ schreef over de rol van de vrouw dan vaak wordt aangenomen. Wat ik precies versta onder een ‘modern vrouwbeeld’ zal ik uitleggen in het theoretisch kader, waar ik het Victoriaanse en Edwardiaanse, of moderne, ideaal tegen elkaar afzet.

Naeff schreef vier meisjesboeken, die ze naar eigen zeggen uit haar mouw schudde. Na deze meisjesboeken besloot ze nooit meer een kinderboek te schrijven, en begon ze met het schrijven van toneelstukken en volwassenenromans. Deze romans voor volwassenen kostten haar meer moeite. Haar romans verschijnen dan ook met veel langere tussenposes dan haar meisjesboeken. Ik zal om die reden en vanwege de omvang van deze scriptie dan ook slechts de eerste drie ‘damesromans’ van Naeff bespreken.

Aan de hand van het concept van de ‘modern girl’ zal ik deze eerste zeven boeken van Naeff analyseren. De ‘modern girl’ is een literair personage dat ontstaat in het begin van de twintigste eeuw, als reactie op en resultaat van de steeds grotere rol die de vrouw in het maatschappelijk leven mag innemen. De ‘modern girl’ is een heel ander type meisje dan in voorgaande literatuur de heldin was. In het theoretisch kader zal ik allereerst ingaan op het concept ‘modern girl’ of bakvis. In mijn analyse zal ik me vervolgens concentreren op de karakters van de hoofdpersonages en analyseren in hoeverre zij een ‘modern girl’ zijn. In de meisjesboeken staat de bakvis centraal. Deze ‘modern girl’ accepteert de haar toebedeelde maatschappelijke rol niet zomaar, maar rebelleert. De vraag die in de meisjesboeken essentieel lijkt is de vraag of het meisje moet blijven rebelleren of zich uiteindelijk toch moet conformeren. De nadruk van mijn analyse zal dan ook liggen op de verschillende eindes in de romans en zich concentreren rond deze oppositie. Ook de damesromans zal ik onderzoeken aan de hand van het concept van de ‘modern girl’. Ik zal onderzoeken in hoeverre de kenmerken van de ‘modern girl’ nog aanwezig in de literaire personages in de damesboeken, die al volwassen zijn. In deze damesromans blijkt de tegenstelling tussen conformeren en rebelleren ook een overkoepelend thema. In de analyse van de damesromans zal ik, net als bij de meisjesboeken, de nadruk leggen op het einde van de roman en de vraag of de heldinnen zich uiteindelijk conformeren of blijven rebelleren. Tot slot vergelijk is de meisjesromans en de damesromans met elkaar. De karakters van de hoofdpersonages in meisjes- en damesromans zal ik tegen elkaar afzetten, net als de verschillende eindes van de romans. Op deze manier zal ik tot een uitspraak komen over het beeld en de rol van de vrouw in het werk van Top Naeff.