Waarom structuurmarkeringen? Daarom! Een analyse van de inhoud en de didactiek van methodelessen in het voortgezet onderwijs over structuurmarkeringen.

Abstract

Uit de literatuur blijkt dat kennis van tekststructuur een positief effect heeft op tekstbegrip. Structuurmarkeringen zoals titels en tussenkoppen, tekstopbouw en signaalwoorden zijn voorbeelden van structuurmarkeringen die de tekststructuur expliciet kunnen maken, maar hoe leren we die kennis van structuurmarkeringen en tekststructuur? In dit onderzoek staan drie lesmethodes uit het voortgezet onderwijs centraal. Er is gekeken hoe de lesmethodes Nieuw Nederlands, Op Niveau en Talent aandacht besteden aan het onderwijzen van tekststructuur. Uit het onderzoek is gebleken dat de lesmethodes globale en lokale structuurmarkeringen voornamelijk expliciet-deductief onderwijzen. Dit houdt in dat er eerst theorie wordt gegeven voordat leerlingen de theorie moeten benoemen, toelichten of zelf toepassen. De methode Talent blijkt het meest expliciet te zijn in het aanbieden van theorie en opdrachten over tekststructuur. De methodes behandelen structuurmarkeringen bij lees-, schrijf- en spreekvaardigheid, maar maken daarbij weinig koppeling naar datgene wat al geleerd is. Er is sprake van een minimale transfer tussen de onderdelen van het vak Nederlands en tussen het vak Nederlands en andere vakken op het voortgezet onderwijs. De mate van transfer wordt dus vooral aan de lesinvulling van de individuele docent overgelaten.