Internationale positionering van hedendaagse beeldende kunst; Nederland en haar (inter-) nationaal beleid in tijden van bezuinigingen

Abstract

De drastische bezuinigingen op de kunsten door het (inmiddels demissionaire) kabinet Rutte-Verhagen met ingang van 2012/2013 lijken de beeldende kunstsector extra te raken. Een mogelijke oorzaak kan liggen bij de wijze waarop de rijksoverheid met name de versterking van de internationale positionering van beeldende kunst benadert en de daarmee samenhangende beleidsinstrumentatie. Dit is het onderwerp van deze scriptie. Dit wordt nader onderzocht door allereerst met behulp van begrippen uit Bourdieu’s Veldtheorie en de Actor Network Theory het proces van internationale positionering van beeldende kunst in kaart te brengen - om de actoren, onderlinge machtsverhoudingen en specifiek voor beeldende kunst complicerende factoren in beeld te brengen. Confrontatie van het voorgenomen beleid van de Nederlandse rijksoverheid inzake beeldende kunst en internationaal cultuurbeleid (beschreven in hoofdstuk 5 en 6), met de opgedane inzichten over het positioneringsproces en de machtsverhoudingen tussen actoren (hoofdstuk 2), het internationaal functioneren en globalisering (hoofdstuk 3) en de verwevenheid van het artistieke en het commerciële en de wetten van de markt (hoofdstuk 4) leidt tot een aantal conclusies (hoofdstuk 6 en par 7.2.). Ten eerste doet het beleid geen recht aan de specifieke complexiteit van de beeldende kunstsector. Ten tweede is het gekozen beleidspakket zelfs stríjdig met de ambitie de internationale positie en kwaliteit van de Nederlandse beeldende kunst te versterken. Ten derde kent het beleid belangrijke omissies. Anders dan dit kabinet graag doet geloven, is er geen sprake van een ‘omslag in beleid’ qua visie of van een hervorming van cultuurbeleid - die is reeds eerder ingezet; bij dít kabinet is ‘enkel’ sprake van zeer zwaar en disproportioneel bezuinigen. Deze thesis eindigt met aanbevelingen voor beleid (waarbij het denken in termen van ‘transnationaliteit’, het ‘glokale’ en ‘verplichte passages’ met elkaar verbonden worden) en aanbevelingen voor een aanpak (netwerksturing) - om de internationale positie van beeldende kunst te versterken, óók in tijden van bezuinigingen (hoofdstuk 7).