| dc.description.abstract | In deze scriptie wordt onderzoek gedaan naar de didactische functie van de afbeeldingen in De kleine Print-Bybel (1736). In de voorrede van het boekje wordt vermeld dat het boekje met de afbeeldingen aansluit bij de pedagogiek van Comenius, die beeld als didactisch hulpmiddel inzet. In het eerste hoofdstuk wordt duidelijk dat Comenius beelden en kunst in het algemeen ziet als afspiegelingen van het goddelijke. Door de kunst wordt de goddelijke schepping vervolmaakt. De afbeeldingen worden verklaard met behulp van tekst.
Om met behulp van afbeeldingen dichterbij God te komen is het wel van belang dat de manier van afbeelden wordt begrepen door het beoogde publiek. In De kleine Print-Bybel wordt dan ook aangesloten bij bestaande beeldtradities, zoals de emblematatraditie. In het tweede hoofdstuk wordt betoogd dat de opbouw van de prenten en de manier van afbeelden emblematisch is, maar dat de prenten in De kleine Print-Bybel ook van deze traditie afwijken, omdat de prenten de lezer niet, zoals bij emblemata, aan het denken zetten over wat de boodschap van de prent zou kunnen zijn. De boodschap zit namelijk al in de prent verwerkt. Het is de taak van de lezer om door middel van een rebus, waarbij tekst en beeld elkaar ondersteunen, erachter te komen wat de boodschap is. De rebusvorm staat in hoofdstuk drie centraal. Met de rebus wordt aangesloten bij de rebustraditie van de rederijkerskamers. De rebussen in De kleine Prent-Bybel zijn wel gemakkelijker op te lossen dan de rebussen van de rederijkers, doordat ze opgebouwd zijn uit tekst en beeld. Het ontcijferen van rebussen die volledig uit afbeeldingen bestaan, is alleen besteed aan goed geoefende rebuslezers. De reden dat in De kleine Print-Bybel niet alle woorden zijn verbeeld, zou kunnen zijn dat men het oplossen van de rebus niet te moeilijk wilde maken. Alleen de begrippen die letterlijk kunnen worden afgebeeld en woorden die op een vaste manier verbeeld worden in de verschillende tradities, worden afgebeeld. Wanneer de lezer toch niet in staat is de rebus op te lossen wordt hij geholpen door het onderschrift of de sleutel achterin De kleine Print-Bybel. Maar de lezer moet nadenken en puzzelen om achter de boodschap te komen en krijgt de boodschap dus niet zonder meer voorgeschoteld.
Er is een wisselwerking tussen de pedagogiek van Comenius en de emblematische- en rebustraditie. Deze drie elementen ondersteunen het didactische doel van De kleine Print-Bybel. Het doel van het Bijbeltje is namelijk dat kinderen in staat zijn om de Bijbelteksten te memoriseren. Beelden, verklaard door tekst, helpen daarbij en laten bovendien iets doorschemeren van God. Maar er wordt wel gebruik gemaakt van een manier van verbeelden die voor het beoogde publiek herkenbaar is. Door de rebusvorm moet de lezer nadenken over de boodschap. Dit zorgt voor het dieper verinnerlijken van de boodschap. | |
