| dc.description.abstract | Dat W.F. Hermans naast romancier en scherp polemist ook fotograaf was, is de meeste lezers van het werk van Hermans wel bekend. Minder bekend is dat Hermans ook tekenaar en ‘collage-maker’ was. Zijn leven lang heeft Hermans - zij het sporadisch - collages gemaakt. Collages die getuigen van absurdisme, humor en surrealiteit en die bij eerste aanblik bedoeld lijken als lichtzinnig tijdverdrijf, als ironisch spel, als ‘hobby’. Bij nadere beschouwing blijken de collages echter toch meer te reveleren dan enkel het ‘weinig fundamenteels’, zoals Freddy de Vree het omschrijft in zijn voorwoord van Het Hoedenparadijs. In de collages van Hermans is niet alleen de eigenzinnige hand van de schrijver terug te vinden maar ook zijn bredere visie op het schrijverschap en wereldbeeld. In beide uitingen van zijn creatieve geest, in het geschreven werk en het beeldend werk, is Hermans fascinatie voor het surreële en het zogenaamde ‘onkenbare’ terug te vinden. Woord en beeld ontspruiten kortom aan dezelfde stam.
Op 24 augustus 1946 publiceert Hermans in tijdschrift De Baanbreker zijn eerste collage. Daarna duurt het tot 1953 voor hij zijn collages weer publiek maakt, ditmaal in de Amsterdamse galerie Le Canard samen met andere surrealisten als Emiel van Moerkerken, Louis Lehmann, Ad Pieters en Maurits Dekker. Vervolgens verschijnen er, in 1963, collages in de eerste uitgave van Mandarijnen op Zwavelzuur; de inschrijvers op de in eigen beheer uitgegeven publicatie ontvangen een collage van de auteur cadeau.
Deze ‘openbaarmakingen’ ten spijt, is er door de jaren heen weinig aandacht voor de collages. Over Hermans als schrijver is veel, heel veel geschreven, over de collages veel minder. En als er al werd geschreven dan vooral vanuit een literaire of letterkundige invalshoek. Een kunsthistorische blik is (zover bekend) nooit ‘losgelaten’ op de collages. Dat zal in onderliggende tekst alsnog gebeuren. Het ‘kunsthistorisch oog’ zal daarbij tot mogelijke interpretatie van de collages komen en zal wellicht bijdragen aan een (nog) ruimere blik op Hermans oeuvre.
Voor het onderzoek is hierbij uitgegaan van de collages zoals die in 1991 zijn uitgegeven in Het Hoedenparadijs.
Het Hoedenparadijs is de eerste publicatie van (een deel van) Hermans’ collages en is onder meer samengesteld door goede vriend van Hermans, Freddy De Vree. Gepoogd zal worden de collages meer betekenis te geven dan de enkele omschrijving ‘Hermans hobby’. Voor een dergelijke kwalificatie nam Hermans zijn collages te serieus, in ieder geval serieus genoeg om ze tentoon te stellen. | |
