Eerst plannen dan schrijven: een onderzoek naar de schrijfmethode Tekster: in hoeverre leren leerlingen uit groep 6, 7 en 8 plannen?

Abstract

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat (Nederlandse) basisschoolleerlingen aan het einde van groep 8 niet het schrijfniveau hebben dat van hen verwacht wordt. Daarom heeft de Universiteit Utrecht de nieuwe methode Tekster ontwikkeld om basisschoolkinderen uit de bovenbouw (groep 6, 7 en 8) beter te leren schrijven. Er is en wordt een reeks onderzoeken gehouden om de effectiviteit van Tekster te onderzoeken. Het huidige onderzoek maakt hier deel van uit en richt zich met name op de fase voorafgaand aan het schrijven: de prewritingfase. Prewriting bestaat bij Tekster uit het verzinnen en ordenen van ideeën over het onderwerp of van het genre van de te schrijven tekst. De hoofdvraag die in dit onderzoek centraal staat, is of Tekster basisschoolkinderen uit groep 6, 7 en 8 prewriting leert toepassen bij het schrijven van teksten. Tijdens verschillende Tekster-lessen is geobserveerd of de leerlingen zich op de opdracht focussen of ander, niet-taakgerelateerd gedrag vertoonden. Deze gegevens zijn gebruikt om te onderzoeken of leerlingen tijdens de les bezig zijn met prewriting. Daarnaast is onderzocht of er elementen van het prewritingproces terug te vinden zijn in teksten die de leerlingen tijdens de lessen hebben geschreven. Tot slot is gekeken naar een transfereffect: gebruiken de leerlingen bij het maken van de Tekster-toetsen aan het eind van de lessenreeks uit zichzelf het bijgeleverde kladpapier voor prewriting, zonder dat zij daar de opdracht voor krijgen? Uit de resultaten blijkt dat leerlingen het grootste deel van de prewriting-lesonderdelen daadwerkelijk bezig zijn met prewriting, dat ze meer dan de helft van de inhoudselementen in hun schrijfproduct uit de prewriting halen en dat er sprake is van een transfereffect, aangezien bij meer dan de helft van gemaakte toetsen kladpapier wordt gebruikt. Dit kan gezien worden als de eerste grote stap richting het aanleren van prewriting door Tekster aan leerlingen van groep 6, 7 en 8.