Social networking aan het Antwerpse hof. Het album van Quirine van Horne onderzocht vanuit een genderbenadering.

Abstract

In deze bacherlorscriptie is het album amicorum van de Antwerpse hofdame Quirine van Horne onderzocht aan de hand van de volgende onderzoeksvraag: Hoe presenteren adellijke mannen en vrouwen zich in een laat-zestiende-eeuws album amicorum en wat kan hieruit afgeleid worden over rolverschillen aan het Antwerpse hof? De inscriptoren waren voornamelijk hovelingen, maar ook personen die tijdelijk te gast waren aan het hof, of van wie de herkomst niet is te achterhalen. Uit een inventarisatie van minimale inscripties bleek dat schrijvers van minimale inscripties zich op een ‘standaard wijze’ presenteren als vroom en deugdelijk, door gebruik te maken van topoi als eer, deugd en hoop. Uit de tekstuele analyse van langere inscripties komen twee thema’s naar voren. Uit religieuze inscripties van voornamelijk vrouwen spreekt een verlangen naar God, door verinnerlijking en gerichtheid op het leven na de dood. Twee mannelijke inscriptoren lijken Bijbelteksten in te zetten als politiek strijdmiddel, door zich als vervolgde calvinisten te identificeren met van het onderdrukte volk van Israël. Naar aanleiding hiervan konden geen uitspraken gedaan worden over rolverschillen. Inscripties die ingaan op het maatschappelijk leven zijn uitsluitend geschreven door mannen. Zij observeren en becommentariëren het hofleven en de rol van de vrouw daarin: zij moet zich deugdelijk gedragen. Soortgelijke inscripties geschreven door vrouwen zijn opvallend afwezig. Het contrasterende tekstuele gedrag in dit album amicorum maakt dat we uitspraken kunnen doen over rolverschillen in de tekstuele cultuur rondom het hof: mannen schrijven over vrouwen, spreken hen aan en wijzen hen zo nodig terecht. Voor een vrouw is het daarentegen niet gepast een man van repliek te dienen of raad te geven.