Connectie met Foucault: Sociale media, disciplinering en zelftechnieken

Abstract

Sociale media hebben een extra dimensie toegevoegd aan de sociale werkelijkheid. Wat doet dat met ons begrip van de mens en samenleving? Foucaults denken kan de dynamiek achter het gebruik van sociale media inzichtelijk en begrijpelijk maken. Zijn conceptualisering van macht maakt een analyse mogelijk van de alledaagse wijzen waarop de gebruikers van sociale media worden gedisciplineerd. De gebruikers zijn onderhevig aan een complex netwerk van actieve machtsrelaties en worden object en doelwit van macht. Facebook en Twitter zijn een virtueel panopticum. Het instrument van toezicht en de macht van de norm beperken zich echter niet tot de sociale media, maar zijn ook van invloed op de sociale structuren van alledag. Foucaults notie van de zorg voor zichzelf kan de gebruikers middels zelftechnieken ‘bevrijden’ van de disciplinerende macht, omdat de herinnering van de gedragsregels resulteert in een herinnering aan de norm van het eigen handelen: het biedt de voorwaarde voor de vorming van een ethos. De gebruikers kunnen derhalve hun positie bepalen binnen het discours.