Het realismedebat in de wetenschappen

Abstract

In het realismedebat worden argumenten gewisseld tussen opponenten met tegengestelde wetenschapsfilosofische visies. De realist beweert dat theorieën over wat niet-waarneembaar is ware uitspraken kunnen bevatten; de anti-realist blijft op dit punt agnost. Het dilemma houdt vooral de filosofie bezig. De wetenschappen lijken, uitzonderingen daargelaten, minder aangedaan. In deze scriptie wordt de stelling verdedigd, dat het realismedebat te weinig lokaal en lokaal te weinig wordt gevoerd. Aan de hand van twee spraakmakende wetenschappen, economie en klimatologie, wordt dat aannemelijk gemaakt. Voorgesteld wordt om het realismedebat als een generiek model te formuleren, een CRM (Critical Realism Model). Dit model is geen theorie, maar vormt een overzichtskaart van actuele posities en argumentaties die het wetenschapsfilosofische debat voor alle wetenschappen inzichtelijker moet maken. Posities uit het algemene debat worden in het model bovendien gradueel uitgedrukt, zodat er lokaal meer nuances mogelijk zijn. In de economische wetenschap kan de realismediscussie met een CRM scherper worden geanalyseerd. Dat leidt daar tot een breder methodologisch perspectief. In de klimatologie kan een CRM bijdragen aan het ontwikkelen van een lokaal realisme-debat, dat daar nu nagenoeg ontbreekt. Dat blijkt een nieuwe analyse van de klimatologische onzekerheidsproblematiek op te leveren. Een CRM kan ook de dialoog tussen wetenschapsfilosofie en de wetenschappen, en tussen de wetenschappen onderling versterken. Ook de dialoog tussen de wetenschappen en de samenleving. Er wordt een onderzoeksvoorstel gedaan naar de mogelijkheid van een universele index, die het model voor alle wetenschappen leesbaar moet maken.