Taalbeleid voor nieuwkomers in de basisschoolleeftijd op macro- en mesoniveau

Abstract

Het doel van dit onderzoek was om het taalbeleid voor nieuwkomers in de basisschoolleeftijd in kaart te brengen op drie niveaus: Europees, Nederlands en gemeentelijk niveau. Op gemeentelijk niveau is ingezoomd op het beleid van de gemeente Rotterdam op zowel macro- als mesoniveau. Naar het Nederlandse taalbeleid voor nieuwkomers en de gebruikte onderwijsmethoden is nog weinig onderzoek verricht. Het reeds uitgevoerde onderzoek gaat vooral over de effecten van verschillende onderwijsvormen op de taal- en leerprestaties van nieuwkomers (Thomas & Collier, 2002). In Nederlands effectonderzoek, zoals dat van Mulder et al. (2009) en Driessen (2013), worden nieuwkomers echter grotendeels buiten beschouwing gelaten. Binnen de Nederlandstalige literatuur bestaat daarnaast onduidelijkheid over de vraag wat de meest geschikte onderwijsmethode is voor nieuwkomers (Van den Branden, 2010; Paus et al., 2010). De behoefte aan meer effectonderzoek is dan ook benoemd door But et al. (2000) en Kuiken (2005), evenals de behoefte vanuit het basisonderwijs aan analyses van taalbeleidsplannen. De overkoepelende conclusie van het onderzoek is dat het taalbeleid voor nieuwkomers op de verschillende onderzochte niveaus heterogene kenmerken heeft. Op Europees niveau bestaan alleen richtlijnen voor dit beleid; in Nederland zijn gemeenten en schoolbesturen wettelijk verantwoordelijk gesteld. Dit verklaart dat verschillende kenmerken van het taalbeleid op landelijk niveau heterogeen zijn. Op het mesoniveau is ook sprake van heterogeniteit: het beleid van scholen verschilde op sommige punten van elkaar. Tevens kwam de invulling van het beleid in een aantal gevallen niet overeen met de landelijke richtlijnen.