Jonge woonvormen voor nieuwe senioren in Zaanstad

Abstract

De vergrijzing van de bevolking en de gewijzigde indicatiestelling voor verzorgings- en verpleegtehuizen zal leiden tot een toenemende behoefte aan passende woningen voor senioren in, onder andere, de gemeente Zaanstad. Daarnaast zijn de woonwensen van de nieuwe generatie senioren in de leeftijd van 55-75 jaar, meer gedifferentieerd. Nieuwbouw op potentiële bouwlocaties is een belangrijk instrument om in de behoefte van de Zaanse senior te kunnen voorzien. Momenteel bestaat echter veel onduidelijkheid over de rol die de gemeente Zaanstad kan spelen en de beleidsstrategie die men moet voeren om in de toekomst aan de vraag van de vitale senior te kunnen (blijven) voldoen. Tot op heden hebben verschillende partijen zich nog te weinig bezig gehouden met deze steeds groter wordende doelgroep. Hierdoor is een discrepantie ontstaan tussen het woningaanbod en de woningbehoefte van senioren in de derde leeftijd.

De discussie over de rol die de gemeente Zaanstad moet spelen in de gewenste verbreding, vergroting en diversificatie van het aanbod is de aanleiding voor dit onderzoek. De volgende probleemstelling is gedefinieerd: Op welke wijze kan de gemeente Zaanstad het beste beleid formuleren op de woonwensen van de senioren van nu (2014) en in de toekomst (2035)? Vanwege de pluriformiteit van de doelgroep is onderzoek gedaan naar een divers aanbod van potentiële nieuwbouwlocaties in de gemeente Zaanstad. Er is ingezoomd op vier locaties; zowel centrum-stedelijke woonmilieus als niet-stedelijke gebieden.

Om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden, is allereerst een uitgebreide literatuurstudie verricht die de omvang en karakteristieken van de nieuwe generatie senioren in kaart heeft gebracht. Als gevolg van de vergrijzing zal het aantal senioren in de samenleving aanzienlijk groeien. Deze toekomstige senioren verkeren langer in goede gezondheid, zijn relatief welvarend, bewonen vaker een koopwoning en zijn vaker hoog opgeleid dan voorheen het geval was. Met name de naoorlogse babyboomgeneratie zal andere woonvoorkeuren hebben dan de senioren van nu. Zij kijken met een kritische blik naar het huidige woningaanbod en zullen alleen verhuizen als het aanbod perfect aansluit op hun wensen en behoeften.

Om meer inzicht te krijgen in mogelijkheden tot nieuwbouw van passende seniorenwoningen in Zaanstad is in een aantal interviews nagegaan op welke manier de gemeente volgens professionals het beste de woonwensen van de doelgroep kan vervullen. Uit dit onderzoek blijkt dat de rol van de gemeente er een moet zijn van faciliteren, maar vooral van verbinden door partijen bijeen te brengen. Men moet ruime kaders scheppen, zich richten op het formuleren van beleid en de uitvoering ervan aan andere partijen overlaten. Sleutelbegrippen hierbij zijn ‘maatwerk leveren’ en ‘consumentgericht ontwikkelen’. Dit moet het antwoord zijn op de steeds veeleisender wordende senior.

De resultaten uit het regionaal woononderzoek ‘Wonen in de Regio’ (O+S Amsterdam, 2013) laten zien dat er, ondanks de pluriformiteit onder senioren, in het algemeen vraag is naar een benedenwoning of appartement met lift. De grootte van de woning en de locatie zijn echter nog belangrijker dan het woningtype. Gepleit wordt voor een nieuwbouwwoning met een vloeroppervlakte tussen 80-120 vierkante meter, in relatief groene, wat rustiger woonmilieus, nabij voorzieningen.

Voorts is uit de resultaten van het regionaal woononderzoek gebleken dat senioren in het algemeen geen sterke voorkeuren hebben op buurtniveau. Desondanks geven verschillende senioren tijdens georganiseerde bijeenkomsten door gemeente Zaanstad aan, dat zij toch graag specifiek naar het binnengebied Westerkoog (terug) willen verhuizen. Op deze locatie is echter weinig aanbod dat aansluit op de vraag van senioren komend uit de koopsector. Hierbij is naast de locatie vooral ook de grootte van de woning van belang. Op twee onderzoekslocaties bestaat een mismatch tussen vraag en aanbod, te weten Noordsche Bos en in Westerkoog. Noordsche Bos is te stedelijk; in Westerkoog is te weinig aanbod voor senioren uit de koopsector. Voor de locatie Noordeinde wordt getwijfeld aan de geschiktheid voor senioren. De locatie Rosariumgebied biedt gemixte kansen, zowel voor woningtype als voor huur of koop. Hoewel deze locatie voor de ondervraagde senioren niet voor de hand ligt, is deze wel geschikt te maken, mits er voorzieningen in de buurt bijkomen. De locatie wordt voornamelijk geschikt geacht voor de lokale doelgroep.