| dc.description.abstract | Deze masterscriptie beantwoordt de vraag wat de aard en de functie van de roem was van Maria van Reigersberch (1589-1653), tijdens haar leven en in de eeuw daarna, vóórdat zij in de negentiende eeuw werd verheven tot vaderlandse heldin en icoon van vrouwelijke deugdzaamheid, vanwege haar rol in de ontsnapping van haar echtgenoot Hugo de Groot in de boekenkist uit Loevestein.
Om vast te stellen waarop Maria van Reigersberchs faam berustte, welk beeld van haar geschetst werd en welke actoren daarvoor verantwoordelijk waren, zijn diverse primaire bronnen geanalyseerd, zoals gedichten, correspondentie en pamfletten over Maria van Reigersberch en daarnaast geschriften over Hugo de Groot waarin zij belicht wordt. Tevens is de wijze waarop deze geschriften werden verspreid bestudeerd.
Uit de analyse blijkt dat haar faam rustte op twee pijlers. Grotius en andere tijdgenoten bejubelden in hun geschriften haar huwelijkse liefde en trouw, waardoor zij als exempel van vrouwelijke deugdzaamheid kon fungeren. Juist deze deugden vormden de basis van het huwelijksideaal dat in de zeventiende eeuw opkwam. Daarnaast werd zij geroemd om haar slimheid en kloekmoedigheid die volgens haar bewonderaars resulteerden in de heldendaad waarmee ze haar echtgenoot verloste uit zijn gevangenschap. Deze roem past in het zeventiende-eeuwse en klassieke concept van faam; haar publieke bekendheid was immers gebaseerd op kwaliteiten die anderen haar toedichtten, waarmee ze volgens hen postume, onvergankelijke eer verdiende.
Door haar te eren in zijn lofdichten was Hugo de Groot tijdens haar leven de belangrijkste aanjager en middelaar van haar roem. De vroegmoderne samenleving had een haast obsessieve preoccupatie met reputatie. Ook in de geleerdencircuits, waarin Grotius verkeerde, werd strategisch gewerkt aan het verkrijgen van eer en prestige, waarbij de erkenning door geestverwanten door middel van zogenaamde ‘peer’-selectie cruciaal was. Volgens de conventies konden alleen anderen je status bevestigen, trots werd beschouwd als een zonde. Dit was de belangrijkste reden dat Hugo de Groot, met zijn zucht naar roem en eerherstel, op doordachte wijze zijn vrouw als instrument inzette voor zijn eigen reputatie.
Maria van Reigersberch kon zo al tijdens haar leven een heldinnenstatus bereiken, al was dit toen nog op relatief kleine schaal. Via diverse lofdichten - in eerste instantie het belangrijkste medium voor de verspreiding van haar roem - en een vrouwencatalogus, kreeg zij vlak na haar dood een plek toegedicht in een populair compilatiewerk van Hollandse heldendaden, waarna zij in het begin van de achttiende eeuw een echte heldinnenstatus verwierf dankzij haar positie naast haar man in Caspar Brandts biografie van Grotius. | |
