| dc.description.abstract | De populaire koloniale roman 'Suikerfreule: een vroolijke Indische roman' van Henri van Wermeskerken (1882-1937) speelt zich af tijdens de Nederlandse overheersing in Nederlands-Indië. Zowel de roman als de gelijknamige film en het gelijknamige toneelstuk waren een groot succes. In de roman staan de onderlinge relaties tussen de personages centraal en de lezer verkrijgt een inzicht in de complexiteit van de Nederlands-Indische samenleving. Die samenleving bestaat uit een breed palet aan etnische groepen waarbinnen hiërarchische verhoudingen bestaan. De roman speelt met bestaande ideeën over het burgerlijk huwelijk en het kolonialisme. Centraal in dit onderzoek staat de volgende probleemstelling: hoe wordt in de roman 'Suikerfreule' de complexe Nederlands-Indische samenleving gepresenteerd aan de hand van man-vrouwverhoudingen, klassen- en etnische verschillen?
De thematiek van het verhaal maakt duidelijk dat de roman op het snijvlak van genderstudies en postkoloniale studies ligt. Om de vraag te kunnen beantwoorden, volgt eerst een introductie op deze wetenschapsdisciplines en op enkele centrale en relevante begrippen. Dan volgt achtergrondinformatie over de complexe Nederlands-Indische samenleving, waaronder de positie van de Nederlandse vrouw in Nederlands-Indië. Deze informatie is nodig om bepaalde passages uit de roman te kunnen duiden. Tot slot komen we uit bij de Nederlands-Indische literatuur. Op dat punt zal ik de stand van zaken in het onderzoek bespreken.
Een verhaaltechnische analyse is nodig om opvattingen over sekse, etniciteit en klasse in een (literaire) tekst te ontrafelen. Deze opvattingen zijn onder andere gemoeid met de discriminatie van de ‘ander’, het burgerlijk huwelijk, stereotyperingen en het kolonialisme. De verhaalaspecten die ik in dit onderzoek gebruik zijn de vertelsituatie en de focalisatie, omdat hiermee een goed inzicht kan worden verworven in de verhoudingen tussen de personages en de verteller. Aan de hand van deze verhaalaspecten zal blijken welke visie de roman presenteert met betrekking tot de thema’s en hoe dat gebeurt.
Uit het onderzoek zal blijken dat 'Suikerfreule' een Nederlands-Indische samenleving weergeeft waarin tegenstrijdige visies te vinden zijn. In het burgerlijk huwelijk tussen de Nederlandse man en vrouw, moet de vrouw de West-Europese idealen uitdragen en tegelijkertijd de inheemse adel respecteren. De grote verschillen die de vrouwen ervaren in Nederlands-Indië zijn de andere klassensamenleving en de lossere seksuele moraal. Mannen en vrouwen komen veelal overeen in hun houding ten opzichte van de inlanders. Binaire opposities tussen ‘West’ en ‘Oost’ en tussen blank en zwart worden gehandhaafd en de Nederlanders zijn veelal racistisch. Daarnaast komen de inlanders nauwelijks aan het woord, maar tellen zij vooral mee voor het stille commentaar op de Nederlanders. Uiteindelijk verzet de roman zich ook niet openlijk tegen het kolonialisme, want de Nederlandse overheersing van Indië wordt juist geaccepteerd. In Nederlands-Indië is de klassensamenleving anders en het blijkt niet voor iedereen mogelijk om een hogere sociaal-maatschappelijke positie te verwerven.
Ondanks de kritiek op het gedrag van zowel mannen als vrouwen en het op de hak nemen van de adel en de kleinburgerlijkheid, heeft 'Suikerfreule' een bemoedigende boodschap. De wereld is namelijk bestemd voor jonge harde werkers en voor de burgerij loopt het goed af. De koloniale ideologie blijft hiermee dus in stand en in alle opzichten heeft 'Suikerfreule' dus een geruststellende boodschap voor het Nederlandse publiek. | |
