Het topsportklimaat van het team Jong Oranje (langebaanschaatsen) Een kwalitatief onderzoek naar de betekenisgeving van atleten, die deel uitmaken van het team Jong Oranje, aan het topsportklimaat van het team én op welke manier dit klimaat bijdraagt aan de ontwikkeling van talent tot topsporter.

Abstract

Het team Jong Oranje van de KNSB is een groep geselecteerde atleten die beschikken over optimale trainingsfaciliteiten en kwalitatief hoogwaardige begeleiding. Door NOC*NSF en de sportbonden zijn er diverse kwaliteitscriteria en richtlijnen voor talent ontwikkelingstrajecten maar er bestaat nog weinig inzicht in de ervaringen van atleten die deel uitmaken van een talent ontwikkelingstraject. Veel onderzoek legt de nadruk op de psychologische en pedagogische context van talentontwikkeling en onderzoekt daarmee slechts een klein onderdeel van het topsportklimaat waarbinnen een atleet zich bevindt. Daarnaast wordt veel onderzoek naar talentontwikkeling gedaan vanuit een functionalistisch perspectief, waarin topsportsuccessen maakbaar en planbaar zijn. Met dit constructivistische onderzoek is in tegenstelling tot het vele functionalistische onderzoek inzicht verkregen in de betekenissen die atleten toekennen aan de organisatorische context waarbinnen talentontwikkeling plaatsvindt. Dit onderzoek is verricht vanuit een constructivistisch perspectief. Om betekenissen te achterhalen zijn 11 semigestructureerde diepte interviews gehouden met atleten in de leeftijd van 15 tot en met 20 jaar die deel uit maken van het team Jong Oranje. De onderzoeksresultaten zijn geanalyseerd middels de perspectieven van Bourdieu (1990) en daarbij is het topsportklimaat uiteengerafeld in drie subvelden te weten (1) de trainingslocatie, (2) het nationale en internationale wedstrijdcircuit en (3) het centrum voor topsport en onderwijs. Uit dit onderzoek is gebleken dat een topsportklimaat zich kenmerkt door de centraliteit en het belang van presteren. Om tot een topsportklimaat toe te treden moeten verschillende concessies worden gedaan. Voor atleten die volledig deel kunnen nemen aan een topsportprogramma vormt een topsportklimaat een prettig klimaat, maar voor atleten die (tijdelijk) ‘uit competitie’ zijn juist een onaangenaam klimaat. De doorstroming vanuit het Team Jong Oranje naar een merkenteam blijkt voor atleten een lastige opgave en zorgt gedurende de periode bij Jong Oranje voor een hoge mate van prestatiedruk.