Sport als doel, sport als middel of sport als economische waarde. Een kwalitatief onderzoek naar de beslissingen binnen het sportbeleid van tien Nederlandse gemeenten en de invloed van actoren daarop.

Abstract

Samenvatting.

Inleiding en onderzoeksvraag Sport is belangrijk voor onze maatschappij, om zelf te doen maar ook om te gebruiken voor andere doeleinden (NOC*NSF, 2009). Ook ons kabinet vindt sport belangrijk, bijvoorbeeld voor sociale en educatieve doeleinden, voor maatschappelijke participatie maar ook voor het verbeteren van de leefbaarheid (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), 2009, p. 1)). Sportbeleid wordt voornamelijk op gemeentelijk niveau opgesteld en uitgevoerd, slechts een klein deel van sportbeleid ligt bij het Rijk en de Provincies. Hoekman en Gijsbers (2010) geven aan dat sport niet alleen meer aandacht heeft gekregen in de media maar ook binnen het gemeentelijke sportbeleid is een groei in aandacht te zien. Echter deze aandacht is lang niet altijd gebaseerd op ‘sport als doel’ maar steeds vaker op ‘sport als middel’. In hoeverre beïnvloeden deze beslissingen ‘sport als doel’? Wat gebeurd er met ‘sport als doel’ nu de oplossingen voor sociale cohesie, gezondheid, leefbaarheid en welzijn steeds belangrijker lijken te worden? Binnen dit onderzoek wordt gekeken naar de beslissingen die gemeenten maken over sportbeleid, en hoe deze tot stand komen. De hoofdvraag van dit onderzoek is als volgt: Hoe komen beslissingen binnen gemeentelijk sportbeleid tot stand en welke actoren hebben daar invloed op? Als casus wordt er binnen dit onderzoek gekeken naar de beslissingen die genomen zijn door gemeenten over kernsportbeleid en hoe deze beslissingen te koppelen zijn aan de literatuur en het gekozen perspectief.

Literatuur Sportbeleid heeft in vergelijking met veel andere beleidsterreinen een vrij jonge geschiedenis. In korte tijd zijn er vele veranderingen in het sportbeleid te herkennen. Daar waar vroeger de focus op ‘sport als doel’ lag, was het accommodatiebeleid en sportstimulering een van de belangrijkste pijlers van vele gemeenten (Breedveld, Van der Poel, Elling 2012). Echter door de jaren heen heeft sportbeleid er een hoop taken bij gekregen, Verweel en Breedveld (2010) uiten hun angst over het ‘nut’ van sport, en vragen zich af of de verwachtingen van sport niet te groot worden. Daarbij is de bestuurlijke context waarbinnen sportbeleid voornamelijk tot stand komt, namelijk de Nederlandse gemeenten, onderhevig aan ontwikkelingen als ‘new public management’, druk op efficiëntie en effectiviteit, en decentralisatie van de Rijksoverheid (Noordegraaf 2004; Rutte & Samson 2013). Naast de bestuurlijke veranderingen komt in de literatuur de grote invloed van politiek en lobby naar voren (Pauw, 1998; Verweel & Breedveld, 2010).

Perspectief De resultaten van dit onderzoek zijn geanalyseerd vanuit twee perspectieven die samen gebruikt zijn om een beter inzicht te geven in de beslissingen op sportbeleid van gemeenten. Allereerst het ‘Multiple Streams Model’ van Kingdon (1995) hierin worden drie stromen uiteengezet om beslissingen in beleid beter te kunnen analyseren. De stromen worden genoemd: ‘problemen’, ‘oplossingen’ en ‘partijen’. Op het moment dat deze stromen bij elkaar komen ontstaat er een mogelijkheid (window of opportunity) om tot een beleidsbeslissing te komen. Naast deze theorie is de ‘Stakeholders approach’ van Friedman, Parent en Mason (2004) gehanteerd.Deze theorie heeft aandacht voor (individuele) actoren die aan de hand van ‘macht’, ‘legitimiteit’ en ‘urgentie’ invloed uitoefenen op de beslissingen van beleidsmakers.

Methode Binnen dit kwalitatieve onderzoek is een interpretatieve kritische benadering gebruikt. Aan de hand van tien semigestructureerde diepte interviews zijn de resultaten tot stand gekomen. De respondenten bestaan uit tien sportbeleidsmedewerkers van verschillende gemeenten door het hele land. Naast de diepte interviews is de respondenten vanuit de theorie van Friedman, Parent en Mason (2004) gevraagd een stakeholders map te tekenen om in kaart te brengen welke actoren van invloed zijn.

Resultaten en analyse De respondenten herkennen verschillende ontwikkelingen in sportbeleid. De trend van ‘sport als doel’ naar ‘sport als middel’ is in het merendeel van de gemeenten al enkele jaren doorgevoerd, de respondenten herkennen een nieuwe ontwikkeling, en doen daar graag zelf aan mee, namelijk ‘sport als economische waarde’. Zij geven aan dat hun keuzes van kernsporten hier ook mee te maken hebben. De ontwikkelingen in sportbeleid zijn inzichtelijk gemaakt binnen het ‘Multiple Streams Model’. Te zien is dat sport binnen de ‘problemen’ stroom en tegelijkertijd binnen de ‘oplossingen’ stroom te scharen valt. Dit heeft te maken met de invloed van ‘partijen’ en ‘stakeholders’ Kingdon (1995).

Conclusie en discussie De beslissingen die beleidsmedewerkers maken binnen de ‘brei’ van ‘problemen en oplossingen’ zijn gevoed door de invloed van ‘partijen’ en ‘stakeholders’. Eén en dezelfde beslissing kan door die invloed een andere kant opvallen. Dit is de zien in de casus over kernsporten, daar waar sommige respondenten aangeven wel voor kernsporten te gaan en andere niet, heeft dit vaak te maken met de invloed van een (individuele) stakeholder.