Manufacturing investments going east

Abstract

Doel van dit onderzoek is inzicht krijgen hoe het vestigingsklimaat van Oost Europa voor productieactiviteiten eruit ziet en met welke beweegredenen MNO’s hun productiefaciliteiten starten in deze regio. Deze doelstelling is geformuleerd in samenspraak met Buck Consultants International, de opdrachtgever van dit onderzoek. De onderzoeksvraag luidt: In hoeverre is het vestigingsklimaat van landen rond de oostelijke grenzen van de Europese Unie geschikt voor internationale investeerders in productiefaciliteiten? Voordat antwoord gegeven kan worden op de onderzoeksvraag wordt in de literatuurstudie vastgesteld welke motieven en strategieën bedrijven hebben om hun bedrijfsactiviteiten op een buitenlandse markt voor te zetten. Het blijkt dat een multinationale onderneming (MNO) vooral het market seeking motief, oftewel de zoektocht naar een grotere afzetmarkt, gebruikt om productie naar een buitenlandse markt uit te breiden. Meerdere locatietheorieën geven een verklaring welke locatiefactoren van invloed zijn op de vestigingsplaatskeuze van productieactiviteiten. Deze locatiefactoren zijn samengevat naar kosten, kwaliteit en risico factoren. Om de meest aantrekkelijke productielocaties voor internationale investeerders in Oost Europa te bestuderen zijn alle directe buitenlandse investeringen in productieactiviteiten geïnventariseerd van de afgelopen vijf jaar (2008 tot 2013). Daarnaast zijn, door middel van een locatiestudie, de Oost Europese landen geanalyseerd op de kosten, kwaliteit en risico locatiefactoren. Om tot betrouwbare inzichten te komen zijn ook interviews gehouden met managers van MNO’s die een productiefaciliteit in een van de onderzoekslanden hebben. Data zijn verzameld met behulp van drie datasets; locatiepatronen DBI, locatiestudie en interviews. Deze aanpak maakt het mogelijk om gedegen conclusies te trekken in hoeverre het vestigingsklimaat van de Oost Europese landen geschikt is voor productieactiviteiten. Uit de data blijkt dat Servië, Roemenië en Bulgarije geschikte landen zijn om productiefaciliteiten te starten die voor de West Europese markt produceren. De lage productie- en transportkosten tezamen met de goede kwaliteit en brede beschikbarheid van arbeid maken deze landen tot geschikte vestigingsplaatsen van productiefaciliteiten. Daarnaast is Rusland een aantrekkelijk productieland vanwege de grote omvang van de lokale afzetmarkt; echter door het sterke Russische protectionistisch handelsbeleid zijn MNO’s genoodzaakt om een Russische dochteronderneming te starten wanneer het deze markt wil bedienen. Naast de landenselectie is ook onderzoek gedaan naar de verschillen op provinciaal niveau. De locatiefactoren verschillen sterk wanneer urbane regio’s en landelijke regio’s met elkaar vergeleken worden: vooral op het gebied van arbeidskosten zijn urbane regio’s circa 40% duurder dan naastgelegen rurale regio’s. Dit verklaart waarom de regio’s net buiten de hoofdsteden de meeste DBI’s in productieactiviteiten hebben aangetrokken.