Meertaligheid in de klas. Een onderzoek naar de aandacht voor meertaligheid in Zweedse educatieve uitgaven en naar de evaluatie hiervan door ervaringsdeskundigen.

Abstract

Uit onderzoek is gebleken dat leerlingen met een andere moedertaal dan het Nederlands minder goed presteren in het Nederlandse onderwijssysteem dan hun leeftijdsgenoten. School-gerelateerde factoren blijken hiervoor een mogelijke verklaring te bieden. Educatieve uitgaven kunnen de school-gerelateerde factoren beïnvloeden, omdat ze zowel de leerkracht ondersteuning bieden als lesstof aanbieden aan de leerlingen. In deze scriptie is er onderzoek gedaan naar de aandacht voor meertaligheid in de educatieve uitgaven van twee Zweedse educatieve uitgeverijen en naar hun evaluatie door Zweedse ervaringsdeskundigen. Er is gekozen om de Zweedse situatie te onderzoeken, omdat Zweden een vergelijkbaar percentage inwoners heeft met een buitenlandse achtergrond als Nederland. Zweden heeft echter betere formele rechten voor leerlingen met een migratieachtergrond. Aan de hand van de resultaten van dit onderzoek kan worden bepaald wat de Nederlandse educatieve uitgeverijen kunnen leren van de Zweedse situatie. Het eerste deel van het onderzoek bestaat uit een inductieve analyse van de aandacht voor meertaligheid in de educatieve uitgaven en het tweede deel van het onderzoek bestaat uit een interviewanalyse om de evaluatie van de educatieve uitgaven vast te stellen. In de educatieve uitgaven zijn vijf manieren gevonden om aandacht te besteden aan meertaligheid. Zo is er algemene ondersteuning van alle leerlingen, ondersteuning gericht op leerlingen met een andere thuistaal, meerdere talen in de les, impliciete gelijkwaardigheid en meta-aandacht voor meertaligheid. Aspecten van translanguaging en functioneel meertalig leren werden echter niet teruggevonden in de educatieve uitgaven. De evaluatie van de educatieve uitgaven is onderverdeeld in twee delen: bruikbaarheid en waardering. Wat betreft de bruikbaarheid blijkt dat er een aantal maatschappelijke en onderwijskundige uitdagingen zijn die eerst moeten worden opgelost, voordat educatieve uitgaven daadwerkelijk bruikbaar kunnen zijn. Een belangrijk aspect hiervan is meer kennis van en ervaring met meertaligheid bij leraren en ook bij directeuren en het bredere publiek. De ervaringsdeskundigen waardeerden de educatieve uitgaven van Binogi beter dan de uitgaven van NE, voornamelijk vanwege de betere toepasbaarheid van Binogi. Wat betreft de Zweedse situatie blijkt dat het overwinnen van de maatschappelijke en onderwijskundige uitdagingen de prioriteit moet krijgen en dat de lesmethodes op de tweede plek staan. Educatieve uitgeverijen kunnen de aandacht voor meertaligheid in hun lesmethodes ondertussen wel vergroten. Voor de Nederlandse situatie is dit eveneens relevant, omdat wetenschappelijke onderzoekers kunnen nagaan in welke mate er maatschappelijke of onderwijskundige uitdagingen de onderwijspraktijk hinderen en hoe deze kunnen worden opgelost. De Nederlandse educatieve uitgeverijen kunnen daarnaast, geleid door de onderzoeksresultaten, nagaan hoe de aandacht voor meertaligheid kan worden vergroot in hun educatieve uitgaven. Op deze manier kunnen de gelijke leerkansen in het Nederlandse onderwijssysteem verder worden bevorderd voor alle leerlingen.