| dc.description.abstract | Samenvatting
Ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling in het beeldend kunstonderwijs
Deze thesis neemt het toetsen en beoordelen van beeldende artistieke prestaties onder de loep en focust daarbij op leerlingen van 11 tot 15 jaar. Speciale aandacht is er voor de ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling (Schönau, 2012; Schönau, 2013). Deze thesis probeert die benadering empirisch te onderzoeken en onderbouwen.
De context van het onderzoek is de problematische situatie van beoordeling in de kunsteducatie en de beleidswens om de ontwikkeling van leerlingen (ook) bij de kunstvakken inzichtelijk te maken, te volgen en te beoordelen.
Eerst komt de positie van toetsen en beoordelen in het hedendaags onderwijs en de problematische relatie tussen de beeldende kunstvakken en het beoordelen aan de orde. Vervolgens, hoe kunstvakken en beoordelen toch te verbinden zijn, en welke alternatieven beter passen bij de eigenheid van kunstonderwijs met zijn individuele gerichtheid en nadruk op het creatieve proces.
Het onderzoek betreft ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling, een concept dat als mogelijke alternatieve wijze van beoordelen door Schönau (2012;2013) is uitgewerkt. Daarbij stellen leerlingen zichzelf een beeldende opdracht en formuleren ze de bijbehorende criteria waarop zij zichzelf willen beoordelen. Na die beoordeling stellen zij zichzelf een nieuwe beeldende opgave. Deze aanpak lijkt goed te passen bij Authentieke kunsteducatie (Haanstra, 2001).
Twee deelonderzoeken werken het idee van Schönau (2012;2013) verder in de praktijk uit, beide bij leerlingen van 11 tot en met 15 jaar: 1) een kwalitatief survey om inzicht te krijgen in de manier waarop leerlingen denken over de kwaliteit van (hun eigen) beeldend werk, 2) een veldexperiment om inzicht te krijgen in de mogelijkheden en de effecten van ontwikkelingsgerichte beoordeling in de praktijk.
Uit het kwalitatief survey blijkt dat de wijze waarop en de mate waarin leerlingen van 11 tot 15 jaar zichzelf beeldende opdrachten stellen en eigen criteria hanteren om te oordelen over de kwaliteit van hun eigen beeldend werk, een vruchtbare bodem opleveren voor ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling: leerlingen laten bijvoorbeeld een groot reflectief vermogen zien, zien mogelijkheden om hun beeldend werk te verbeteren, lijken samenwerking vanzelfsprekend te vinden, lijken in staat verantwoordelijkheid voor het beeldend werk op zich te nemen en maken gebruik van criteria om de kwaliteit van hun eigen werk te duiden.
Uit het kwalitatieve veldexperiment - waarbij de experimentgroep werkte volgens de ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling, en de controlegroep op de gebruikelijke manier - blijkt dat ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling toepassingsmogelijkheden heeft en dat er enige effecten aan ontleend kunnen worden. Leerlingen lijken: 1) meer na te denken over hun beeldend werk en de mate waarin het voldoet aan criteria; 2) zich bewuster te zijn van de vraag hoe ze effectief communiceren door middel van de beeldende symbolentaal; 3) zich meer eigenaar te voelen van en verantwoordelijk voor hun beeldend werk.
Ook kwam aan het licht aan onder welke voorwaarden ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling effectief ingezet moet worden. Ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling moet geleerd worden en de rol van de intensief coachende docent is doorslaggevend. Ook blijken summatieve beoordeling en ontwikkelingsgerichte zelfbeoordeling niet goed samen te gaan. | |
