Productie en begrip van het Russische pronominale geslacht door simultaan tweetalige Russisch-Nederlandse kinderen: Een eye-tracking onderzoek

Abstract

Dit onderzoek gaat over productie en begrip van het Russische pronominale geslacht door simultaan tweetalige Russisch-Nederlandse kinderen. Het is interessant om in het kader van tweetaligheid naar het pronominale geslacht te kijken, omdat het tot stand komt in het gebied van semantiek en pragmatiek dat het meest beïnvloed wordt door cross-linguistic interferentie (Hulk & Müller, 2000). Daarnaast heeft de Russische taal een meer uitgesproken geslachtssysteem dan de Nederlandse taal wat de vergelijking tussen het Nederlands en het Russisch bijzonder interessant maakt. In dit onderzoek is daarom nagegaan in hoeverre simultaan tweetalige Russisch-Nederlandse kinderen het juiste geslacht gebruiken bij de productie van pronominale referentie. Verhaaltjes van eentalige Russische en simultaan tweetalige Russisch-Nederlandse kinderen zijn daarbij geanalyseerd en met elkaar vergeleken. Uit een corpusanalyse van de productie van het pronominale geslacht door simultaan tweetalige Russisch-Nederlandse kinderen tussen vier en acht jaar oud is gebleken dat ze veel fouten maken. Vier- en vijfjarige kinderen maakten de meeste fouten terwijl eentalige vierjarige Russische kinderen helemaal geen fouten maakten in de productie van het pronominale geslacht. Vervolgens, uitgaande van deze bevindingen, is het begrip van het pronominale geslacht door simultaan tweetalige Russisch-Nederlandse kinderen onderzocht. De belangrijkste vraag hierbij was of deze kinderen het geslachtsysteem van de Russische taal begrijpen, met name of ze kennis hebben van het geslacht van de Russische woorden. Dit is door middel van een eye-tracking experiment onderzocht. De oogbewegingen van vijftien simultaan tweetalige Russisch-Nederlandse kinderen tussen vier en vijf jaar oud zijn geanalyseerd. Deze kinderen moesten naar dertig ingesproken zinnen luisteren waarbij elke zin gepaard ging met twee afbeeldingen van dieren. In informatieve condities ging het om plaatjes van mannelijk en vrouwelijk geslacht, waarbij in de informatieve match-conditie het voornaamwoord naar het plaatje met het onderwerp van de zin verwijst en in de informatieve mismatch-conditie het voornaamwoord naar het plaatje met het lijdend voorwerp van de zin verwijst. In de ambigue conditie ging het om plaatjes van één geslacht waarbij het voornaamwoord dus naar twee plaatjes kan verwijzen. Er is gekeken of de onderzochte kinderen bij het horen van het voornaamwoord on (hij) of ona (zij) naar het plaatje met het juiste geslacht gingen kijken. Uit de resultaten is naar voren gekomen dat simultaan tweetalige Russisch-Nederlandse kinderen gebruikmaken van de informatie over het geslacht om naar het juiste plaatje te kijken. Dit betekent dat ze begrijpen dat een mannelijk voornaamwoord naar een plaatje met een mannelijk zelfstandig naamwoord verwijst en dat een vrouwelijk voornaamwoord naar een plaatje met een vrouwelijk zelfstandig naamwoord verwijst. Dit effect is niet even sterk voor alle condities, het is voornamelijk sterk in de informatieve match-conditie waarbij het voornaamwoord naar het onderwerp van de zin verwijst. Uit vervolgonderzoek moet blijken of deze resultaten overeenkomen met de resultaten van de eentalige Russische kinderen.