| dc.description.abstract | Dit onderzoek is uitgevoerd voor SeatZ Network. Dit bedrijf heeft een smartphone applicatie ontwikkeld die het beste kan worden omschreven als een persoonlijke en intelligente reisplanner. SeatZ Network wil de SeatZ app inzetten om duurzaam en efficiënt reisgedrag te realiseren. Hiermee
wordt ingespeeld op problemen met betrekking tot files, parkeren in steden, milieuvervuiling en klimaatverandering. Dit onderzoek biedt inzicht in welke personen geïnteresseerd zijn in het gebruiken van de app en welke personen bereid zijn om hun reisgedrag te veranderen. De onderzoeksvraag die centraal staat in dit onderzoek is daarom: Op welke manier kunnen potentiële gebruikers van de Planner-S op basis van
waardenoriëntaties die verklarend zijn voor hun reisgedrag worden ingedeeld in groepen die voorspellend zijn voor het app gebruik en het toekomstige reisgedrag?
Voor het verklaren van reisgedrag en meer specifiek de vervoerwijze keuze werd in het verleden in veel onderzoek en beleid voornamelijk gekeken naar sociaaleconomische kenmerken zoals tijd en geld. Emotionele aspecten, attitudes, behoeftes en voorkeuren van personen hebben
echter eveneens grote invloed op de manier waarop iemand zich verplaatst. Dit is de reden waarom er in dit onderzoek gekozen is om naast de sociaaleconomische kenmerken gebruik te maken van waardenoriëntaties als verklaring voor het app gebruik en het toekomstige reisgedrag.
Waardenoriëntaties hebben betrekking op zogenaamde zachte persoonskenmerken als waarden, normen, psychologische aspecten, betekenisgeving, wensen en behoeftes. Deze oriëntaties geven inzicht in de keuzes die personen maken en de drijfveren erachter. De waardenoriëntaties die in dit onderzoek naar voren komen zijn: sociaal, behoudend en behulpzaam, innovatief, eigen belang, besluitvaardig en gesloten. Deze oriëntaties geen verklaring blijken te vormen voor de bereidheid om Planner-S te gaan gebruiken om te kijken in hoeverre er op de woon-werkverplaatsing bespaard kan worden en wanneer de werkgever de app besluit in te voeren. De waardenoriëntaties bieden echter
wel een verklaring voor het Planner-S gebruik, de bereidheid tot ridesharing en tot verandering van vervoerwijze. Op basis van dit onderzoek mag daarom geconcludeerd dat waardenoriëntaties van invloed zijn op het Planner-S gebruik en het toekomstige reisgedrag, zelfs wanneer er gecontroleerd wordt voor de invloed van overige relevante variabelen. Dit geeft aan dat het gebruik van waardenoriëntaties toegevoegde waarde heeft ten opzichte van het gebruik van sociaaleconomische en werkgerelateerde kenmerken die voornamelijk worden gebruikt als verklaring. Daarnaast bleek het zinvol om op basis van deze waardenoriëntaties de potentiële gebruikers van Planner-S in te delen in groepen.
De clusteranalyse heeft geresulteerd in vijf clusters (groepen), waarvan de meeste erg veel overeenkomsten met elkaar tonen. Behalve dat er weinig verschillen zijn tussen de scores van de clusters op de waardenoriëntaties, blijken de meeste scores niet veel af te wijken van het gemiddelde. Dit houdt in dat er niet één waardenoriëntaties aan een groep kan worden gekoppeld, maar dat er meerdere van toepassing zijn op een groep. Dit maakt de interpretatie van de groepen lastiger. Het cluster “besluitvaardig, gesloten en egoïstisch” wordt gekenmerkt door een gematigde score op alle waardenoriëntaties. Voor de waardenoriëntaties sociaal, behoudend en behulpzaam en innovatief ligt hun score net onder het gemiddelde, terwijl ze voor eigen belang en besluitvaardig en gesloten juist positief scoren. Het cluster “besluitvaardig en algemeen belang” heeft zijn meest extreme score op eigen belang. Deze negatieve score wekt de indruk dat de respondenten in dit cluster niet gericht zijn op
eigen belang. De min of meer gemiddelde score op behoudend en behulpzaamheid bevestigt deze indruk echter niet. In dat geval had deze score namelijk positief moeten zijn, aangezien deze waardenoriëntatie ook algemeen belang bevat. De respondenten scoren wel positief op sociaal zijn,
wat ten slotte ook min of meer het tegenovergestelde van eigen belang is.
Het cluster “niet besluitvaardig en open voor delen” valt op doordat het op besluitvaardigheid en geslotenheid een stuk lager dan gemiddeld scoort. Deze uitkomst wekt de indruk dat de respondenten binnen dit cluster juist open zijn. Deze veronderstelling wordt ondersteund door de positieve score op sociaal zijn, aangezien deze waardenoriëntatie namelijk ook de behoefte om te delen met anderen bevat. Op de overige waardenoriëntaties onderscheiden de respondenten binnen dit cluster zich niet heel erg.
Het cluster “open en vooruitstrevend” kenmerkt zicht doordat deze op bijna alle waardenoriëntaties negatief scoort ten opzichte van het gemiddelde. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de respondenten die tot dit cluster behoren niet graag samen zijn en delen. De hoge score op innovatief zijn kan waarschijnlijk de negatieve score op behoudend en behulpzaam verklaren. Deze aspecten zijn namelijk ongeveer elkaars tegenovergestelde. Verder kunnen de respondenten binnen dit cluster ook worden gekarakteriseerd als niet besluitvaardig en open en zijn ze niet gefocust op eigen belang.
Het cluster “behoudend en behulpzaam” dankt zijn naam aan een relatief hoge score op de waardenoriëntatie behoudend en behulpzaam. Er valt echter op dat de score voor innovatief zijn ook hoger dan gemiddeld is. Dit is opvallend omdat deze aspecten ongeveer elkaars tegenovergestelde
vormen, zoals eerder werd beschreven. De positieve score op eigen belang lijkt bovendien eveneens niet helemaal overeen te komen met de positieve score op behulpzaamheid. Ondanks de beperkte verschillen tussen de clusters ten aanzien van de waardenoriëntaties, verschillen de clusters wel significant wanneer gekeken wordt naar kenmerken die relevant zijn voor het Planner-S gebruik en het huidige en toekomstige reisgedrag. Uit de analyse kan geconcludeerd worden dat respondenten die behoren tot het cluster “behoudend en behulpzaam” Planner-S gebruik
het leukst vinden, Planner-S gebruik zouden delen op social media, de hoogste veranderingsbereidheid hebben en het meest bereidheid zijn om te ridesharen. Personen die tot het cluster “open en vooruitstrevend” behoren, hebben juist de meest negatieve houding ten opzichte van al deze aspecten. De drie overige clusters zijn meer gematigd, waarbij het cluster “niet besluitvaardig en open voor delen” iets hoger scoort dan gemiddeld en het cluster “besluitvaardig, gesloten en egoïstisch” iets lager. De uitkomsten van met name de eerst genoemde clusters zijn het tegenovergestelde van wat van tevoren werd verwacht. Er werd namelijk vanuit gegaan dat innovatie zou leiden tot een positieve waardering van de Planner-S en een hoge bereidheid voor verandering en ridesharing en voor behoudendheid tot het omgekeerde.
Concluderend mag gesteld worden dat de groepsindeling waardevol is gebleken in de zin dat er zowel een groep is gevonden die hier erg positief tegen over staat, als een groep die hier juist erg negatief tegenover staat. Dit wil zeggen dat de groepen dus zinvol zijn met betrekking tot het
voorspellen van het Planner-S gebruik en het toekomstige reisgedrag. Aangezien de resultaten echter totaal niet overeenkomen met de verwachtingen zou nader onderzoek moeten worden gedaan om een uitspraak te kunnen doen over of de verwachtingen onjuist waren of dat de resultaten zijn beïnvloed door de steekproef die aan de basis ligt van dit onderzoek.
Voor SeatZ Network is van belang dat er op basis van de onderzoeksresultaten gesteld mag worden dat een meerderheid van de respondenten positief staat ten opzichte van het gebruik van de Planner-S. Van het relatief grote aandeel personen dat nu nog een neutrale houding heeft, mag
verwacht worden dat een deel de Planner-S eveneens zal gaan gebruiken. Dit bevestigt de verwachting van SeatZ Network dat er behoefte voor de app is. Bovendien is uit de resultaten af te leiden dat personen die graag de app zouden willen gaan gebruiken eveneens het meest bereid zijn
om te ridesharen en hun reisgedrag te veranderen. Vanuit het oogpunt van SeatZ Network is dit eveneens een belangrijke conclusie aangezien dit inhoudt dat verwacht mag worden dat hetgeen ze met de app willen bereiken ook daadwerkelijk wordt bereikt. | |
