De strijd van een mijdende minderheid Een onderzoek naar de houding van het Gereformeerd Gezinsblad tegenover film en bioscoop in de jaren vijftig

Abstract

Eigenzinnigheid, diversiteit en complexiteit maken de Nederlandse filmcultuur tot een onderzoeksveld met tal van mogelijkheden voor filmhistorici. De principes van New Cinema History bieden de onderzoeker hierbij richtlijnen, waarbij niet langer de filmtekst, maar de filmcultuur centraal staat. Zo kan er worden gekeken naar de rol van film binnen identiteitsvorming van een specifieke sociale groepering en haar culturele, religieuze en geografische kenmerken. Het doel van dit onderzoek is om te achterhalen wat de houding was van het Gereformeerd Gezinsblad – een streng gereformeerd-vrijgemaakte krant – tegenover film en bioscoop in de jaren vijftig. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: Hoe staat berichtgeving van het Gereformeerd Gezinsblad over film en bioscoop in relatie tot de veranderende gereformeerde houding tegenover film en bioscoop in de naoorlogse periode? Deze vraag is beantwoord aan de hand van een historisch bronnenonderzoek, waarbij de focus lag op de artikelenreeks ‘Film en bioscoop’ uit 1956. Deze artikelen zijn verzameld via de online krantendatabase Delpher. Na het bepalen van de houding van het Gereformeerd Gezinsblad is deze in relatie gezet tot een bredere ontwikkeling in de jaren vijftig, namelijk de structurele verschuivingen binnen de protestants-gereformeerde kerken en haar theologische gedachtegoed. De analyseresultaten laten zien dat hoewel de meerderheid van de gereformeerde kerken nadacht over het varen van een nieuwe koers, waarbij werd gekeken naar de potentie van film en bioscoop, het Gereformeerd Gezinsblad stug vasthield aan traditionele overtuigingen en dogma’s. Speelfilm en bioscoop mochten absoluut geen plaats bemachtigen binnen de samenleving en vormden enkel een blokkade in de gereformeerde strijd van god tegen de antichrist. Deze casestudie biedt nieuwe inzichten over de Nederlandse filmcultuur en de plaats van film en bioscoop binnen de ideologische overtuiging van een specifiek protestants-gereformeerd medium.