Nederland in de problemen. Een studie naar het Nederlandse buitenlandbeleid na afloop van de Eerste Wereldoorlog.

Abstract

Direct na de Eerste Wereldoorlog verkeerde Nederland in grote diplomatieke problemen. Volgens de geallieerden had Den Haag zich allerminst neutraal gedragen tijdens de oorlog. De afsluiting van de Westerschelde had de val van Antwerpen versneld, ons land was jarenlang een grote maas in de handelsboycot die Duitsland opgelegd kreeg en de oorlog was amper afgelopen of Kaiser Wilhelm II kreeg asiel in Nederland. Dit terwijl de geallieerden de Kaiser wilden berechten als oorlogsmisdadiger. Aan de kersverse minister van Buitenlandse Zaken H.A. van Karnebeek was de niet eenvoudige taak om de pariastatus van Nederland om te buigen naar een gunstiger uitkomst van het Verdrag van Versailles, waarvan de onderhandelingen inmiddels begonnen waren. Van Karnebeek kreeg ten eerste te maken met op expansie beluste Belgen die uit waren op genoegdoening. Brussel eiste herziening van het voor België nadelige Scheldeverdrag en annexatie van de gebieden Zeeuws-Vlaanderen en de provincie Limburg. Tegelijkertijd versterkte met name vanuit Engeland de roep om uitlevering van de Kaiser, iets wat tot inzet van de Engelse verkiezingen werd gemaakt. De druk op Nederland was fors en vanwege de neutrale status in de oorlog kon Nederland officieel geen partij zijn bij de vredesonderhandelingen. Een combinatie van onenigheid tussen de grote mogendheden en sterk diplomatiek optreden onder leiding van Van Karnebeek zorgde voor een normalisering van de heikele situatie. De status van Nederland verbeterde en het duurde niet lang voordat Nederland toetrad tot de pas opgerichte Volkenbond. Iets wat Den Haag nog tot veel discussie leidde, omdat Nederland hiermee een langdurige periode van strikte neutraliteit voorgoed afsloot.