Extreem, seksloos, isolationistisch en ondoorgrondelijk: een imagologische analyse van het Russische Zelfbeeld aan de hand van de Eastern The White Sun of the Desert

Abstract

In dit onderzoek wordt het in de Russische Eastern The White Sun of the Desert (1969) geconstrueerde Russische zelfbeeld onderzocht. De hoofdvraag die hierbij beantwoord wordt is: Hoe blijkt het Russische nationale zelfbeeld in de periode 1960-70 uit deze door de Sovjets geadapteerde versie van de Amerikaanse Western? Hiervoor wordt de imagologische theorie van Joep Leerssen gebruikt, dat de herkomst, betekenis en invloed van nationale zelfbeelden en stereotypen tracht bloot te leggen, door de dynamiek te analyseren tussen de beelden die een land van zichzelf (self- of auto-images) en van de Ander (hetero-images) produceert. De film White Sun of the Desert - die als Sovjet adaptatie van de Amerikaanse Western exemplarisch is voor de dynamiek tussen het hetero-image en auto-image die Leerssen omschrijft - wordt daarom vergeleken met een aantal tradities van de Holywood Western, zoals beschreven door John White in Westerns (2011): deze tradities gaan over de inzet en aanwezigheid van landschap; en individu, familie en natie. Uit de vergelijkende analyse volgt dat in White Sun of the Desert het zelfbeeld van de extreme, seksloze, isolationistische en ondoorgrondelijke Rus construeert wordt, zelfbeelden die al eerder door Vera Tolz in Russia (2001) en Elena Hellberg-Hirn in Soil and Soul (1998) zijn beschreven. De zelfbeelden of stereotypen die in deze analyse worden gevonden zijn dus niet volstrekt nieuw. Wat ik in deze analyse beoogd wordt, is deze vier genoemde zelfbeelden uit te lichten omdat zij in White Sun of the Desert herkenbaar aanwezig bleken, om vervolgens de constructie ervan aan een nadere analyse te onderwerpen.