Residualisering en residentiële segregatie: De woonsegmentatie van lage inkomens en het effect daarvan op buurten

Abstract

Huishoudens die behoren tot de laagste inkomensgroepen raken steeds meer geconcentreerd in de sociale huursector van Nederland. De sociale huursector werd in de jaren ‘80 en ‘90 al gekenmerkt door een toenemende aanwezigheid van huishoudens uit de lagere inkomensdecielen, terwijl het aantal mensen in de hogere decielen afnam. Eind jaren ’90 en begin 2000 werd dit proces doorgezet. De sociale huursector wordt dan ook steeds belangrijker voor de laagste inkomensgroepen in Nederland. Dit proces, waarbij een toenemende concentratie van huishoudens met lage inkomens in de sociale huursector terecht komt, wordt ook wel ‘residualisation’ genoemd (hierna residualisering). In het rapport is de woonsegmentatie van lage, midden en hoge inkomens in de sociale huursector, de particuliere huursector en de koopsector opgenomen van 1981 tot 2012 en is het proces van residualisering theoretisch onderbouwt.

Daarnaast is er onderzoek verricht naar het effect van lage inkomens op de leefbaarheid. Omdat lage inkomens zich met name in bepaalde buurten concentreren is de angst dat deze buurten verder achteruitgaan. De woningen raken hierdoor minder populair met als gevolg dat de hogere-inkomensgroepen wegtrekken en de lagere-inkomensgroepen achterblijven. Op deze wijze ontstaat er een steeds grotere concentratie van lagere-inkomensgroepen en wordt daarmee het residualiseringsproces versterkt. Daarbij zou het aandeel (sociale) huurwoningen in sociale probleemwijken tamelijk hoog zijn, wat wijst op een mogelijk verband tussen woningmarktkenmerken en sociale problemen. Dit verband is ook onderzocht.