Starten met integreren in asielzoekerscentra via het volgen van onderwijs

Abstract

Om de stichting UAF te ondersteunen in hun werkzaamheden als belangenbehartiger voor hoger opgeleide vluchtelingen op het gebied van onderwijs, is onderzocht in hoeverre hoger opgeleide vluchtelingen woonachtig in AZC’s, de mogelijkheid hebben om aan hun integratie te werken middels het volgen van onderwijs. Het onderzoek is gebaseerd op Sen’s Capility Approach. Dit betekent dat de ‘mogelijkheid om onderwijs te volgen’ wordt opgesplitst in vier aspecten: ‘resources’, ‘freedom’, ‘agency’ en ‘functionings’. Het volgen van onderwijs wordt in deze als de ‘functioning’ beschouwd. Onderzocht is in hoeverre de ‘resources’, ‘freedom’ en ‘agency’ een rol spelen in het kunnen volgen van onderwijs. Om dit te kunnen bewerkstelligen is gekozen voor semi-gestructureerde diepte-interviews met 18 hoger opgeleide vluchtelingen, waarvan er enkele gedurende het interview nog woonachtig waren in een AZC in Nederland. Tijdens de interviews zijn de vier aspecten van Sen’s Capability Approach semi-gestructureerd doorlopen en is onderzocht óf en in hoeverre zij een rol spelen in het kunnen volgen van onderwijs. Tegelijkertijd is gevraagd naar de tevredenheid met de aanwezige ‘resources’, de ‘freedom’ en de mogelijkheid om ‘agency’ te tonen. Dit onderzoek wijst uit dat de vier aspecten van Sen’s Capability Approach een aanzienlijke rol spelen in het integratieproces van de geïnterviewde hoger opgeleide vluchtelingen. De ‘functioning’ onderwijs levert volgens de respondenten een positieve bijdrage aan het integratieproces. Om onderwijs te kunnen volgen, dienen de drie overige aspecten in evenredige mate aanwezig te zijn. De aanwezige ‘resources’ maken het mede mogelijk voor vluchtelingen om huiswerk te maken in het AZC. Eventuele taallessen in het AZC ondersteunen hen vóór en tijdens het studeren. Om daadwerkelijk te kunnen studeren moet het collegegeld bekostigd worden. Om die reden speelt het beschikken over voldoende financiële middelen de hoofdrol. De ‘freedom’ maakt het mogelijk voor de geïnterviewde vluchtelingen om fysiek aanwezig te zijn tijdens (onder meer) colleges en gebruik te maken van de ‘resources’ die zich soms ook buiten het AZC bevinden. Verder is het voor de vluchteling noodzakelijk om over een bepaalde mate van ‘agency’ te beschikken en deze te kunnen gebruiken. Vluchtelingen zonder ‘agency’ zullen volgens de geïnterviewde hoger opgeleide vluchtelingen nooit onderwijs volgen, omdat zij niet zelfstandig genoeg zijn om de stappen te zetten die daarvoor nodig zijn. Kortom, het samenspel tussen de drie genoemde aspecten maakt het volgen van onderwijs voor de geïnterviewden mogelijk, dan wel onmogelijk. 5

Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat er verschillende obstakels zijn waarmee vluchtelingen in AZC’s te maken krijgen gedurende het integratieproces, onder meer op het gebied van het volgen van onderwijs. Tot op heden is er echter geen onderzoek gedaan naar de daadwerkelijke onderwijsmogelijkheden van vluchtelingen in Nederlandse AZC’s, gebaseerd op Sen’s Capability Approach. Rekening moet worden gehouden met de beperkte generaliseerbaarheid van de resultaten van dit onderzoek. Deze is ten eerste het gevolg van het relatief geringe aantal interviews. Ten tweede bestaat de onderzoeksgroep uit hoger opgeleide vluchtelingen. Deze specifieke doelgroep geeft mogelijk andere antwoorden dan lager- en niet opgeleide vluchtelingen. Tot slot spreken de geïnterviewde vluchtelingen niet vloeiend Nederlands. Bij een enkele geïnterviewde vluchteling was er zelfs sprake van een lichte taalbarrière. Dit is belemmerend voor de validiteit van de data. De onderzoeker heeft hier rekening mee gehouden door de tijd te nemen voor de interviews, de interviewvragen op te delen in subvragen en veelvuldig de gegeven antwoorden en gestelde vragen te verifiëren.