Een aannemelijk verhaal. Over de invloed van brongeloofwaardigheid op de overtuigingskracht van statistische en anekdotische evidentie.

Abstract

Er is de afgelopen decennia veel onderzoek gedaan naar welke factoren van invloed zijn op de overtuigingskracht van een boodschap. Een groot deel van dit onderzoek richt zich op argumentatie- en evidentiekwaliteit. Daarbij is in het bijzonder een rol weggelegd voor onderzoek naar de overtuigingskracht van statistische en anekdotische evidentietypen. Onderzoekresultaten wijzen echter niet eenduidig uit welk evidentietype het meest overtuigend is. Wisselende resultaten doen vermoeden dat er nog veel onduidelijk is over de verschillende evidentietypen en hun relatie met andere factoren.

In dit onderzoek wordt daarom bekeken hoe statistische en anekdotische evidentie de overtuigingskracht beïnvloeden in samenhang met een ander belangrijk object van onderzoek: perceptie van de bronkwaliteit. Hoewel veel onderzoek gedaan is naar de relatie tussen bron en overtuigingskracht, is nog nauwelijks eerder bekeken hoe de factoren evidentietype en bronkwaliteit zich verhouden tot elkaar. De centrale vraag in dit onderzoek luidt: “In hoeverre heeft bronkwaliteit invloed op de overtuigingskracht van statistische en anekdotische evidentie?” Er is een experimenteel onderzoek uitgevoerd onder 150 respondenten. Deze kregen een video te zien waarin een spreker een bepaald standpunt verdedigt. Video’s voor de verschillende condities zijn gemanipuleerd in boodschap, evidentietype en spreker. Er zijn drie evidentietypen gehanteerd: statistische evidentie, objectieve anekdotische evidentie (met statistische gegevens) en subjectieve anekdotische evidentie (zonder statistische gegevens). Geloofwaardigheid van de spreker is niet gemanipuleerd. Nadat respondenten de video zagen vulden zij een vragenlijst in waarin werd gevraagd hoe zij het standpunt, de argument- en evidentiekwaliteit en de bron beoordeelden.

Er is in dit onderzoek geen direct effect van evidentietype op overtuigingskracht gevonden. Wel is er een effect van bron: hoe hoger men de bronkwaliteit beoordeelt, hoe eerder men geneigd is het standpunt in te nemen. Hoe krachtig dit effect is, blijkt afhankelijk van het gehanteerde evidentietype. Resultaten wijzen uit dat er een significant interactie-effect optreedt tussen evidentietype en bronkwaliteit. Zowel voor statistische versus anekdotische evidentie als voor objectieve versus subjectieve evidentie heeft perceptie van bron invloed op de overtuigingskracht van de evidentietypen. Uit de resultaten blijkt niet eenduidig in welke richting dit effect optreedt. Dit onderzoek biedt daarmee een goede aanleiding voor meer onderzoek naar de relatie tussen evidentie en bron.