Literaire journalistiek. Een vergelijking van journalistieke teksten uit 1950 en 2012.

Abstract

Dit corpusonderzoek draaide om de vraag of journalistieke teksten steeds literairder worden. Een voorbeeld van een literair verschijnsel is tekstinterferentie. Tekstinterferentie is een vermenging van een directe rede en een indirecte rede. Bij een directe rede wordt de uitspraak van een persoon letterlijk geciteerd, bijvoorbeeld: “Eindelijk is het weer eens mooi weer geweest”, zegt Jan. Het nieuws dat het mooi weer was, is verteld door Jan. Zijn woorden worden gebruikt om het nieuws over te brengen. Dit heet personageperspectief. De journalist kan ook zijn eigen woorden gebruiken, door middel van de indirecte rede: Het was mooi weer. Het nieuws wordt op deze manier verteld vanuit het perspectief van de journalist. Dit wordt vertellersperspectief genoemd. Bij tekstinterferentie worden de woorden van de journalist vermengd met de woorden van de bron of personage: Jan is gaan zitten. Wat was het mooi weer vandaag. In de tweede zin zijn de woorden van de journalist –Jan heeft dit niet letterlijk gezegd-, maar de woorden zijn wel afkomstig uit de wereld van Jan. Dit is een literair verschijnsel. Het effect van tekstinterferentie is dat de afstand tussen de journalist en het nieuws dat beschreven is, kleiner is geworden. Deze afstand wordt de Erzähldistanz genoemd. De onderzoeksvraag die in dit onderzoek centraal stond is: In hoeverre zijn journalistieke teksten literairder geworden, geoperationaliseerd aan de hand van tekstinterferentie en de Erzähldistanz? De Erzähldistanz blijkt in 2012 kleiner te zijn dan in de periode 1950, hoewel dit toegeschreven zou kunnen worden aan bijvoorbeeld een toename van personageperspectieven. Daarnaast komt tekstinterferentie in 2012 minder vaak voor dan in de periode 1950. Er kan daarom geconcludeerd worden dat journalistieke teksten uit de periode 1950 literairder zijn dan nu.