Ik kom uit Brabant, of hurde dè misschien? Attitudeonderzoek naar het Brabantse accent onder Brabantse UU/HU-studenten.

Abstract

In dit onderzoek staat de attitude van Brabantse studenten aan de Universiteit Utrecht (UU) en Hogeschool Utrecht (HU) ten opzichte van het Brabantse accent en het Standaardnederlandse accent centraal. Daarnaast is het accentgebruik van Brabantse UU/HU-studenten bekeken. Er is onderzocht of er een verband bestaat tussen attitude en accentgebruik. Daarnaast is gekeken hoe de attitude en het accentgebruik verschilt tussen Brabantse UU/HU-studenten die op kamers in Utrecht wonen en Brabantse UU/HU-studenten die in Brabant wonen. Deze zelfde vergelijking is gemaakt tussen mannelijke en vrouwelijke Brabantse UU/HU-studenten. Ter uitvoering van dit onderzoek is gebruik gemaakt van een online-enquête die werd ingevuld door 25 Brabantse UU/HU-studenten. De attitudes van de proefpersonen ten opzichte van het Brabantse en het Standaardnederlandse accent werden gemeten middels een matched guise-test. Proefpersonen moesten luisteren naar vier geluidsfragmenten: een Brabants en een Standaardnederlands accentfragment dat was ingesproken door één en dezelfde spreker, met daarnaast twee afleidingsfragmenten. Bij elk geluidsfragment hoorde een evaluatietaak en een identificatietaak. De proefpersonen moesten in de evaluatietaak aan de hand van negen tegengestelde semantische differentialen (onvriendelijk-vriendelijk, onzeker-zelfverzekerd, weinig gevoel voor humor-veel gevoel voor humor, onbetrouwbaar-betrouwbaar, passief-actief, arrogant-bescheiden, laagopgeleid-hoogopgeleid, gesloten-open en oneerlijk-eerlijk) de spreker beoordelen. Daarnaast werd er gevraagd naar de positie van het accent van de spreker ten opzichte van het Standaardnederlands. De identificatietaak bestond uit de vraag waar de spreker volgens de proefpersoon vandaan kwam. Na de evaluatie- en identificatievragen werd aan de proefpersoon gevraagd of hij/zij zelf met een Brabants accent sprak en of hij/zij dit accent wilde afleren. Uit statistische analyse van de resultaten bleek dat Brabantse UU/HU-studenten het Brabantse accent opener en humoristischer vinden overkomen dan het Standaardnederlandse accent. Het Standaardnederlandse accent komt voor hen echter hoger opgeleid over en staat daarnaast ook dichter bij het Standaardnederlands dan het Brabantse accent. Daarnaast wordt door Brabantse UU/HU-studenten die in Utrecht op kamers wonen het Brabantse accent eerlijker gevonden. Dit is in lijn met eerder onderzoek van Giles en Powesland (1975), Deprez en De Schutter (1980), Heijmer en Vonk (2002) en Impe en Speelman (2007), waaruit blijkt dat standaardtaal zonder regionaal accent hoger scoort op statuskenmerken (opleiding), terwijl een regionaal accent hoger scoort op sociale kenmerken (openheid, eerlijkheid, gevoel voor humor). Er is een verschil tussen de Utrecht- en Brabantgroep: Brabantse UU/HU-studenten die in Brabant wonen vinden het Brabantse accent zelfverzekerder overkomen dan Brabantse UU/HU-studenten die in Utrecht op kamers wonen. Uit de vergelijking van de resultaten van mannelijke en vrouwelijke UU/HU-studenten blijkt dat mannen het Brabantse accent actiever vinden overkomen dan vrouwen. Uit de resultaten blijkt dat er tussen proefpersonen die in Utrecht met een Brabants accent spreken en proefpersonen die in Utrecht met een ander accent spreken dan in Brabant geen significante verschillen zijn in attitudes ten opzichte van het Brabantse en Standaardnederlandse accent. Er is dus geen verband tussen attitude en accentgebruik. Evenmin zijn er verbanden tussen woonplaats en accentgebruik, en geslacht en accentgebruik.