Waarom ‘maar’ als ‘en’ ook kan?

Abstract

Abstract Het onderzoek gaat over het gebruik en begrip van de Nederlandse en Russische connectieven. De reden waarom deze connectieven belangrijk zijn is, omdat we willen kijken of de betekenis ervan overeen komt met de manier hoe we ze gebruiken en begrijpen. Een voorbeeld hiervan is dat in het Russisch er twee connectieven zijn voor het woord ‘en’, namelijk de connectieven i en a waarbij de een bij een topic shift gebruikt wordt en de ander voor een topic maintenance. Aan het connectief a kan naast de betekenis ‘en’ ook een andere betekenis toegeschreven woorden namelijk het woord ‘maar’. In het Nederlands komt dit niet voor en hebben we maar één connectief voor de ‘en’ en ‘maar’. Om dit fenomeen te kunnen onderzoeken is er eerst aan de hand van een corpus analyse de Nederlandse connectieven ‘en’ en ‘maar ’ en de Russische connectieven i en a getoetst of de connectieven a, i ‘maar’ en ‘en’ een topic shift bij de proefpersoon impliceren of juist de verwachting van een maintenance creëren. Dus wordt er bijvoorbeeld bij het horen van’ maar’ vaker naar het andere plaatje gekeken ten opzichte van ‘en’? De vraag die dus in het onderzoek centraal stond luidde: In hoeverre verschilt het gebruik en begrip van de connectieven ‘en en ‘maar’ door de Nederlandse proefpersonen met die van Russische proefpersonen wanneer het gaat om maintenance of shift in een zin? Het experiment is met behulp van een eyetracker uitgevoerd die door middel van een camera de oogbewegingen van de proefpersonen meet. Aan het experiment hebben er 20 Russische en 20 Nederlandstalige proefpersonen aan deelgenomen. Vooraf aan het experiment werden aan de hand van Russische en Nederlandse krantenartikelen een corpusanalyse uitgevoerd om de functie van de connectieven te testen. Daarna werden er Russische en Nederlandse zinnen opgesteld waarin een topic shift of topic maintenance werd geïllustreerd aan de hand van de Russische en Nederlanden connectieven, waarbij het eerste gedeelte van de zin in beide talen gelijk aan elkaar zijn. Deze zinnen werden vervolgens in beide talen ingesproken en samen met de duplo dieren plaatjes verwerkt in een korte film voor de analyse. Uit de resultaten is vervolgens naar voren gekomen dat de Russische connectieven ten opzichte van elkaar een sterker effect vertonen. De Nederlandse connectieven vertoonden echter geen verschil waarmee de verwachtingen uit de Nederlandse corpusanalyse voor de Nederlandse connectieven niet correct bleken te zijn. Dat betekent dat de uitkomst waarbij de proefpersonen bij het horen van i een topic maintenance verwachten en naar hetzelfde plaatje bleven kijken en bij de a een topic shift verwachten en daardoor naar het andere plaatje keken, niet altijd voor de connectieven ‘maar’ en ’en’ van toepassing blijkt te zijn, zoals bij het Russisch wel het geval is. Het experiment laat zien dat het verschil dat er naar voren is gekomen in het Russisch niet zomaar een verschil blijkt te zijn, maar juist een verschil is wat door het connectief zelf gemaakt wordt. De connectieven ’ maar’ en ‘en’ lopen namelijk gelijk aan elkaar in tegenstelling tot i en a. Dit experiment dient vervolgens als een pre-test voor vervolgonderzoek waarbij het experiment niet bij volwassenen, maar bij kinderen zal worden afgenomen.