Heritage Blues: Veranderende erfgoedconcepten in muziek als immaterieel cultureel erfgoed

Abstract

In de lijst van immaterieel cultureel erfgoed van UNESCO zijn verschillende muzieksoorten opgenomen, waaronder muziek die dankzij de muziekindustrie wereldwijde bekendheid geniet. Bluesmuziek ontbreekt in deze lijst omdat de VS deze conventie niet hebben ondertekend. Desondanks wordt in de literatuur blues als cultureel erfgoed behandeld. De concepten van identiteit, cultural memory en authenticiteit, die een belangrijke plek innemen in het debat over erfgoed, worden in de bluesliteratuur vaak niet expliciet genoemd. Deze scriptie onderzoekt hoe deze concepten in de bluesliteratuur behandeld worden en stelt daarbij de vraag hoe verschillende interpretaties hiervan het idee van Blues als erfgoed vormgeven; wanneer blues tot een kleine gemeenschap behoort en wanneer het als globaal erfgoed gezien kan worden.

Er wordt vaak nadruk gelegd op het gedeelde verleden van zwarte Amerikanen; dit verleden en het collective memory dat hiermee verbonden is zou de authentieke blues van de zwarte gemeenschap maken en haar definiëren. Recente literatuur betoogt echter dat de Amerikaanse context essentieel is geweest in de ontwikkeling van blues: invloeden van 'blanke' muziekvormen en de commerciële muziekindustrie hebben blues haar uiteindelijke vorm gegeven. De cultuurhistorische benadering van blues zorgt voor een andere, meer open interpretatie van een 'bluesidentiteit', een 'blues memory' en authenticiteit in blues. Deze open interpretatie zorgt ervoor dat blues ook voor een globaal publiek betekenis kan hebben.

De veranderde blik op de erfgoedconcepten van identiteit, memory en authenticiteit zorgt ervoor dat immaterieel cultureel erfgoed in een globale context geïnterpreteerd kan worden. Een identiteit kan geconstrueerd worden met elementen uit andere (sub-)culturen en authenticiteit kan een middel zijn om identiteiten te definiëren of belang te hechten aan een persoonlijke ervaring. Deze concepten worden tegenwoordig niet slechts door historici of folkloristen toegepast op groepen of individuen; zij hanteren hen zelf.

De verspreiding van ideeën, muziek en andere kunst via massamedia zorgt ervoor dat immaterieel erfgoed nog 'ontastbaarder' is geworden; fysieke grenzen zijn bijna irrelevant geworden bij het kennisnemen en consumeren van muziek. Populaire cultuur wordt wereldwijd verspreid en is een middel om een identiteit uit te dragen en inspiratie op te doen. Als populaire muziekvorm kent ook bluesmuziek geen grenzen.

Deze literatuurstudie kan een begin zijn om de erfgoedindustrie van blues te bestuderen. Deze cultuurindustrie, bestaande uit musea, festivals, films en heruitgaven van muziekopnames, geeft het publiek een beeld van een bluesverleden. Bij een dergelijke studie kan gekeken worden of de erfgoedindustrie dezelfde benadering heeft van de erfgoedconcepten als de literatuur. Welke ideeën hebben de participanten van deze industrie hierover? Op welke manier houden zij zich bezig met het verleden van de blues? Door ook de Blues Heritage te bestuderen krijgen wij een vollediger beeld van onze houding tot cultureel erfgoed en de rol van het verleden in hedendaagse populaire cultuur.