Artistieke vertwijfeling, een fenomeen van alle tijden?

Abstract

Artistieke vertwijfeling is een fenomeen van alle tijden. Tegenwoordig ligt kunst weer onder vuur met als gevolg dat dit begrip moet worden hergedefinieerd, evenals wat een kunstenaar is en hoe we het ware kunstenaarschap moeten beschouwen. De drie begrippen kunst, kunstenaar en kunstenaarschap worden steeds afgezet tegen het boek 'de Mythe van het Kunstenaarschap' van Camiel van Winkel.

Allereerst wordt het begrip 'kunst' gedefinieerd aan de hand van een citaat van Hans Abbing:'art is what people call art'. Deze sociologische benadering past binnen de vraag wat het maatschappelijk nut zou moeten zijn van kunst.

De beschrijving van de ontwikkeling van het kunstenaarschap geschiedt aan de hand van een beschouwing van hoe de kunstenaar vroeger en nu wordt gezien. Tevens wordt er aandacht besteed aan de vraag of wetenschap en kunst twee dezelfde fenomenen zijn of dat er juist een onderscheid moet worden gemaakt tussen deze twee, in het bijzonder met het oog op opleidingen tot wetenschapper of kunstenaar.

Vanuit hier wordt verder ingegaan op het onderbewuste in de kunst en de psyche van de kunstenaar. Dit gebeurt aan de hand van Freud (toen zijn ideeen bekend werden, laaide de interesse voor het kunstenaarsbrein op) en de surrealisten: zij lieten zich inspireren door deze ideeen. Er wordt eveneens beschreven hoe artistieke producties vaak een combinatie zijn van vooraf bedachte intenties en toevalligheden die op het pad kwamen tijdens de vervaardiging ervan: een combinatie van bewuste en onbewuste handelingen. Deze passage wordt relevant gemaakt door het in maatschappelijk perspectief te plaatsen: een vaststaand competentieprofiel is voor kunstenaars geen optie.

Hierna wordt besproken hoe de kunstenaar zich verhoudt tot de maatschappij en hoeverre dit een sociale constructie is, net zoals het begrip kunst en het kunstenaarschap.

Concluderend wordt de speciale status van de kunstenaar, kunst en het kunstenaarschap verklaard en uitgelegd hoe deze zich steeds in andere verhoudingen tot elkaar en de maatschappij verhouden. Ook wordt er gepleit voor een manier waarop kunst voor allen wél bereikt kan worden en wordt er een poging gedaan om de scepsis bij het grote publiek te doorbreken. Uiteindelijk zal alle publiciteit in het voordeel van de kunstenaar werken. Als laatstgenoemde zich niet teveel aantrekt van de ophef en blijft geloven in zijn kunst, ligt er hopelijk weer een optimistischer tijd in het verschiet.