Een Postkoloniaal Perspectief op Interculturele Communicatie: Biografische Interviews met Nederlandse Expats in Indonesië

Abstract

In dit onderzoek wordt een postkoloniaal perspectief op interculturele communicatie gepresenteerd. Aan de hand van biografische interviews met Nederlandse expats in Indonesië is onderzocht op welke manier de koloniale geschiedenis tussen beide landen nog steeds van invloed is op het leven van de Nederlandse expats in Indonesië. Uit de interviews met de Nederlandse expats is gebleken dat het koloniale verleden op verschillende manieren invloed uitoefent op hun leven in Indonesië. Opvallend hierbij was echter dat de Nederlandse expats vooral aangaven op welke manier de koloniale geschiedenis niet van invloed was op hun leven in Indonesië, namelijk in de vorm van haat, nijd of wrokgevoelens. Uitgaande van een continue invloed van het koloniale verleden op de huidige maatschappijen kan er geconcludeerd worden dat er in dit geval een positieve invloed uitgaat van het koloniale verleden. Echter, vanwege het feit dat er in dit onderzoek alleen ruimte is voor het perspectief van de Nederlandse expats, is er ook een alternatieve verklaring aangedragen. De conclusie van deze alternatieve verklaring was dat er zowel vanuit een Nederlands als vanuit een Indonesisch perspectief sprake was van 'colonial amnesia'. Verder is uit het onderzoek gebleken dat het koloniale verleden een belangrijke rol speelde in het leven van de expats voordat zij naar Indonesië vertrokken. Van kleins af aan zijn de respondenten onderdeel gemaakt van de groep die hetzelfde ‘culturele geheugen’ met elkaar deelt, ook wel de ‘memory community’ genoemd. Uit het onderzoek is ook gebleken dat de positie van Nederlandse expats in sommige gevallen niet verschilt van die van expats uit andere landen. Voor beiden geldt dat wanneer er qua uiterlijke kenmerken sprake is van ‘observable differences’ in vergelijking met de lokale Indonesische bevolking, dit automatisch macht en status met zich meebrengt. Wat dat betreft blijkt dat er nog steeds sprake is van structuren en machtsverhoudingen uit de koloniale tijd. Aan de andere kant waren er ook bepaalde situaties te benoemen waarin er wel degelijk een verschil te ontdekken was voor de Nederlandse expats in vergelijking met expats uit andere landen. Ten slotte zijn er verschillende discoursstrategieën ontdekt die hebben bijgedragen aan het construeren van een gemeenschappelijke identiteit tussen de onderzoeker en de geïnterviewden. Hierbij is gebleken dat de gemengde culturele achtergrond en uiterlijke voorkomen van de onderzoeker van invloed is op de totstandkoming van deze gemeenschappelijke identiteiten.