Slachtofferschap is niemand gegund, toch? De invloed van het geloof in een rechtvaardige wereld op sociale waardeoriëntaties, en hieraan gebonden reacties op onschuldig slachtofferschap

Abstract

Hoewel onschuldige slachtoffers weinig aan hun situatie kunnen doen, worden zij regelmatig aangewezen als veroorzaker van hun eigen leed. Een merkwaardige constatering gezien de meeste mensen prosociaal zijn, één van de drie in de literatuur gebruikte sociale waardeoriëntaties. Volgens de ‘Belief in a Just World’ theorie hebben mensen echter de behoefte te geloven in een rechtvaardige wereld en wordt dit geloof door een onschuldige slachtoffersituatie bedreigd. Hierdoor zijn mensen geneigd zich te distantiëren en zich juist op zichzelf te richten. Uit dit onderzoek is gebleken dat de sociale waardeoriëntatie een stabiele dispositionele trek is die door dreiging van het rechtvaardigheidsgeloof niet werd beïnvloed, maar hiermee tezamen wel bepalend was voor de reacties die naar het slachtoffer werden gegeven. Vooral prosociale mannen bleken hun intentie en mate van hulp te verminderen wanneer zij met een hoge dreiging van het rechtvaardigheidsgeloof werden geconfronteerd. Juist individualisten bleken de personen die negatiever gingen reageren als ze in een dergelijke situatie terechtkwamen. Dit wekt de vraag of het aangenomen onderscheid tussen prosocialen en prozelfs wel gemaakt moet worden. Wellicht moet in het kader van rechtvaardigheidsonderzoek juist meer gericht worden op het onderscheid tussen focus op jezelf en focus op anderen.