Nederlandse bedrijvigheid in de Zuidelijke Verenigde Staten: Een onderzoek naar motieven van Nederlandse bedrijven om een vestiging te openen in het zuiden van de Verenigde Staten

Abstract

De relatie tussen Nederland en de Verenigde Staten ontstond in de 17de eeuw, toen Nieuw Amsterdam (thans New York) werd gesticht. Er wordt aangenomen dat de twee landen nog steeds nauw aan elkaar zijn verbonden en een sterke economische band onderhouden. Deze aanname wordt bevestigd en versterkt door de media, met name tijdens en rondom bezoeken van Nederlandse hoogwaardigheidsbekleders aan de VS. Voorbeelden zijn het bezoek van prins Willem-Alexander en prinses Maxima aan New York in 2009 en het bezoek van minister-president Rutte aan president Obama eind 2011. In the Oval Office zei Rutte dat hij naar de VS was gekomen om met Obama over drie dingen te praten: “Banen, banen en banen”.

Bovenstaande aanname is door mij getoetst aan de hand van onderzoek naar investeringen van Nederlandse bedrijven in de VS in het eerste decennium van de 21ste eeuw. De uitkomsten van dit onderzoek laten het tegenovergestelde zien. Het belang van de Nederlandse invloed op de Amerikaanse economie is afgenomen, en dan met name het aantal banen binnen Amerikaanse vestigingen die voor minstens 50% in Nederlandse handen zijn. Tevens is het aandeel “Nederlandse” banen van de totale werkgelegenheid in de VS, in iedere staat gedaald. Deze ontwikkelingen kunnen verklaard worden aan de hand van laagconjunctuur van de Nederlandse economie, (de nasleep van) 9/11, desinvesteringen en de kredietcrisis. Tevens verschuift de interesse van investeerders van ontwikkelde landen naar opkomende markten (zoals Brazilië, China, Rusland en India).

Mijn stage aan het Nederlandse consulaat-generaal in Miami resulteerde in een sterke interesse in Nederlandse bedrijven die investeren in het zuiden van de VS; het ambtsgebied van het consulaat-generaal. Als stagiair heb ik een dataset gecreëerd van Nederlandse bedrijven die hun eerste Amerikaanse vestiging in de Zuidelijke VS openden. Deze dataset heb ik gemaakt aan de hand van bestaande informatie die verschillende economische ontwikkelingsmaatschappijen en andere Nederlandse consulaten beschikbaar stelden. Tijdens het analyseren van de bestaande data werd ik mij bewust van de onnauwkeurigheid van deze datasets. Veel van de in de datasets opgenomen bedrijven waren reeds vertrokken, konden niet doorgaan als ‘Nederlands bedrijf’, of bestonden niet. Het aantal Nederlandse bedrijven in het zuiden van de VS ligt dus significant lager dan de bestaande datasets suggereren.

Door enkele bedrijven uit de gecreëerde dataset te interviewen, zijn de locatiefactoren, die een rol spelen tijdens het locatiekeuzeproces, onderzocht. Hieruit blijkt dat Nederlandse bedrijven met name voor het zuiden van de VS kiezen op basis van bestaande imago’s en beelden. De drie economisch sterkste staten in de Zuidelijke VS zijn Texas, Florida en Georgia. Deze staten zijn het meest in trek bij Nederlandse ondernemers: 92% hiervan zijn in de genoemde staten gevestigd. De grootste agglomeraties binnen deze staten zijn het populairst onder Nederlandse bedrijven: bijna al deze firma’s zijn gevestigd in Houston, Atlanta en Miami/Fort Lauderdale.

Bekende stromingen omtrent locatiekeuzeprocessen in acht nemend, kan gesteld worden dat de noties van de behaviorale theorie passen bij de wijze waarop Nederlandse bedrijven in de Zuidelijke VS hun locatiekeuze maken. Meestal is het locatiekeuzeproces niet een kwestie van het rationeel afwegen van min- en pluspunten van enkele potentiële locaties en locatiefactoren, zoals de neoklassieke theorie stelt. De locatiekeuze lijkt gemaakt met een begrensde rationaliteit, waarin bestaande imago’s van regio’s en bekende steden een bepalende rol spelen bij de locatiekeuze.

Dit neemt niet weg dat bepaalde neoklassieke locatiefactoren ook meespelen in de locatiekeuze. Het valt op dat de locatiefactoren die bedrijven noemen, per staat overeenkomsten tonen. De Nederlandse ondernemers kiezen voor de grootste steden binnen de staten. Elk van deze steden heeft zijn eigen – specifieke – sterke punten. In Texas is de cluster van bedrijven en instanties in de olie- en offshore-industrie in Houston een reden voor Nederlandse bedrijven om zich er te vestigen. Atlanta heeft een prettig woonklimaat en een uitstekende bereikbaarheid door de aanwezigheid van het drukste vliegveld ter wereld. En Florida heeft een goede connectiviteit met haar spilfunctie tussen de continenten Latijns- en Noord-Amerika, met de stedelijke regio van Miami als capital of the Americas.