Door vreemde oren gehoord - het belang van taalvariatie binnen het Nederlands voor taalonderwijs aan uitwisselingsstudenten

Abstract

Taal kent veel variatie en is constant aan verandering onderhevig. Toch denken we vaak alleen maar aan standaardtalen wanneer we het over taal hebben. Volgens Van der Horst (2008) bevinden we ons nu echter in een wisseling van de taalcultuur die zich rond 1970 heeft ingezet. De variatie die talen altijd al gekend hebben is namelijk zeer lange tijd onder de standaardtalen schuil gegaan, maar laat zich langzaamaan steeds meer zien. Daarnaast is in het taalonderwijs ook een duidelijke verschuiving te bemerken volgens Besamusca, Gelderblom en Ten Thije (2010), omdat er steeds meer een transnationale instelling komt. Studenten en docenten communiceren nu in de regel over de grenzen heen en moeten leren omgaan met het vreemde. Daarnaast gaan steeds meer studenten op uitwisseling en dit alles heeft invloed op het repertoire van de studenten. Vooral de ‘minimale competentie’ en de ‘competentie van herkenning’, zoals beschreven door Blommaert en Backus (2011, p.17), worden door deze uitwisselingen beïnvloed. Hierbij draait het om een klein aantal uitingen die iemand adequaat kan produceren en herkennen binnen een gelimiteerd aantal genres en domeinen en om taaluitingen die iemand wel kan herkennen maar niet zelf kan produceren. Aansluitend op de ‘competentie van herkenning’ is er de theorie over Lingua Receptiva van Ten Thije (2010), waarbij het erom gaat dat personen voldoende receptieve vaardigheid in een andere taal hebben om deze in hun eigen taal te kunnen verstaan. In achttien semigestructureerde interviews met studenten die op uitwisseling zijn geweest in Nederland en Vlaanderen is gekeken welke invloed het ervaren van talige diversiteit heeft op de attitude tegenover talige diversiteit van deze studenten. De analyse heeft geresulteerd in drie belangrijke uitkomsten. Namelijk dat het ervaren van talige diversiteit een bijdrage levert aan het ontwikkelen van receptieve vaardigheden, dat het een beter beeld geeft van de talige werkelijkheid van het Nederlands en dat het bijdraagt aan het nadenken over de eigen talige achtergrond en daarbij aan een bewustwording van hoe de taalsituatie in eigen land zich verhoudt tot die in andere landen.