Historisch redeneren toepasbaar in de lespraktijk? Leidt historisch redeneren tot verandering in waardepatronen?

Abstract

Moslims plegen aanslagen, moslims zijn terroristen en waarom zou je iemand geen Jood mogen noemen? Dagelijks worden we in de klas geconfronteerd met negatieve beelden van leerlingen over andere culturen en religies. Het idee bestaat dat leerlingen vanuit hun waardepatroon makkelijk geneigd zijn vanuit vooroordelen naar het verleden kijken en met gebrek aan kennis en onbegrip te oordelen over andere culturen en religies. Elke cultuur en ieder tijdperk kent eigen waardepatronen, die historisch zijn bepaald. Geen enkel waardepatroon is universeel of algemeen geldig. De manier waarop onderscheid gemaakt wordt tussen wat goed en fout (of kwaad) is, hangt af van het waardepatroon van de cultuur waar je deel vanuit maakt. Zo is er een fundamenteel verschil in de waardepatronen tussen mensen met een christelijke, joodse of een islamitische achtergrond, waardoor er verschillen zijn in zienswijzen over historische onderwerpen en dit kan leiden tot onbegrip voor elkaar. Op het Marnix College denken sommige jongens met een islamitische achtergrond dat meisjes met een autochtone achtergrond makkelijker benaderbaar zijn voor seksuele handelingen, dan meisjes uit hun eigen geloofsgemeenschap. Dit leidt nogal eens tot conflicten, omdat al gauw blijkt dat die meisjes daar helemaal niet van gediend zijn. Dit is een duidelijk voorbeeld van een perceptie vanuit een islamitische achtergrond ten opzichte van de waardepatronen van de Westerse cultuur. Het is daarom van belang dat leerlingen een kritische houding wordt aangeleerd, waardoor zij inzicht krijgen in hun eigen waardepatroon en zich bewust worden van de vooroordelen die dit waardepatroon met zich meebrengt. Er is een meesterproef gehouden in twee vierde klassen vwo en in drie vierde klassen havo om te onderzoeken in hoeverre je als geschiedenisdocent invloed kunt uitoefenen op de verandering in waardepatronen met behulp van historisch redeneren. De vraag die hierbij centraal staat, is: “Kan geschiedenisonderwijs met behulp van historisch redeneren de houding van leerlingen ten opzichte van andere culturen beïnvloeden, waardoor zij zich vanuit historische kennis bewust worden van hun waardepatronen?”