| dc.description.abstract | Dit onderzoek probeert een antwoord te geven op de vraag in hoeverre kostenbeperking en kwaliteitsverhoging in de ziekenhuiszorg heeft plaatsgevonden als gevolg van de aansturing door zorgverzekeraars en welke factoren in de samenwerking tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen hierop van invloed zijn. Voordat de effecten van de samenwerking worden onderzocht, wordt eerst antwoord gegeven op de vraag die vooraf gaat aan de effectanalyse: Hoe pakken zorgverzekeraars hun regisserende rol op in het beperken van de kosten en het verhogen van de kwaliteit van ziekenhuiszorg? Met deze vraag moet worden vastgesteld of zorgverzekeraars verschillen in de wijze waarop ze het ziekenhuislandschap benaderen. De vraag is beantwoord aan de hand van een kwalitatieve analyse van twee semigestructureerde expertinterviews met twee verschillende zorgverzekeraars. In deze gesprekken is een verschil waargenomen in de strategische samenwerking van zorgverzekeraars met ziekenhuizen. De regierol van zorgverzekeraars wordt op deze wijze verschillend ingevuld, waarbij ziekenhuizen in de samenwerking in meer of mindere mate worden betrokken bij keuzes tot de inrichting van de Nederlandse ziekenhuiszorg. Er is een verschil waar te nemen tussen zorgverzekeraars met een meer hiërarchische samenwerking en zorgverzekeraars met een meer horizontale samenwerking als uitgangspunt.
Nadat het verschil in strategische samenwerking tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen is vastgesteld, is de hoofdvraag van dit onderzoek beantwoord: In hoeverre en waarom is de samenwerking van zorgverzekeraars met ziekenhuizen van invloed op de ervaren prestaties van ziekenhuiszorg? Met behulp van twee traditionele
theorieën, de transactiekosten- en de organisatieleertheorie, is allereerst een theoretisch kader geschetst van samenwerkingsrelaties tussen organisaties en de potentiële opbrengsten voor de individuele organisaties. Met een praktisch, integraal model van Kaats & Opheij (2011) zijn de samenwerkingsindicatoren opgesteld die kwantitatief zijn getoetst aan de ervaren prestaties van ziekenhuiszorg. Voorafgaande aan deze toetsing zijn alle bestuurders van de 88 algemene en academische ziekenhuizen met een schriftelijke enquête en inleidende brief benaderd, waarvan uiteindelijk 54 ziekenhuizen in de analyse zijn terechtgekomen. De ziekenhuizen bleken wat betreft hun dominante zorgverzekeraar representatief voor het Nederlandse ziekenhuislandschap.
De vijf samenwerkingsindicatoren gedeelde ambitie, ruimte voor belangen, vertrouwen, organisatie en proces blijken geen invloed te hebben op de door de ziekenhuisbestuurders ervaren kostenbeperking van de ziekenhuiszorg. Gedeelde ambities en aandacht voor processtructurering blijken echter wel degelijk bij te dragen aan een ervaren kwaliteitsverbetering van de ziekenhuiszorg. Opvallend is dat vertrouwen in de relatie tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen minder snel leidt tot een kwaliteitsverbetering in een ziekenhuis dan wanneer er weinig vertrouwen in deze relatie is.
Met dit onderzoek kan worden geconcludeerd dat de focus van zorgverzekeraars moet liggen op kwaliteitsverbetering van de ziekenhuiszorg. Aandacht moet worden besteed aan het ontwikkelen van een gedeelde ambitie in een betekenisvol en gestructureerd proces. Uit dit onderzoek blijkt dat de meerderheid van de ziekenhuizen geen tot weinig procesregie vanuit zorgverzekeraars ervaren. Hier is veel winst te behalen voor zorgverzekeraars. Ten slotte is er enerzijds de bevinding van een negatieve relatie tussen vertrouwen en ervaren kwaliteitsverbeteringen en anderzijds het ontbrekende effect van ruimte voor belangen op ervaren kwaliteitsverbeteringen. De bevindingen kunnen hiermee aantonen dat een eenzijdige samenwerkingsstrategie vanuit zorgverzekeraars wel degelijk effectief kan zijn op kwaliteitsverbeteringen in de ziekenhuiszorg. Gezien het grote aandeel ziekenhuizen met een negatieve houding naar marktwerking in de ziekenhuiszorg is het voor zorgverzekeraars echter aan te bevelen het draagvlak van de ziekenhuizen in een betekenisvol gesprek op te zoeken. | |
