| dc.description.abstract | De Nederlandse zorgsector staat momenteel onder druk om met minder of gelijke financiële middelen meer te presteren. Naar verwachting zal het aantal patiënten in Nederland aanzienlijk toenemen, daarnaast is de afgelopen jaren een verandering in de zorgvraag zichtbaar geworden. Patiënten zijn en worden steeds mondiger, verlangen naar meer zorg op maat en willen beter, sneller en goedkoper geholpen worden, zoals blijkt uit diverse literatuurstudies. Deze veranderende vraag heeft, samen met de groeiende behoefte aan zorg, consequenties voor zorgprocessen. Om te voldoen aan de groeiende zorgvraag kunnen (proces-) innovaties nodig zijn. Om een (proces-) innovatie succesvol te implementeren in de zorg, lijkt interprofessionele samenwerking van belang.
Het Sneldiagnose-project, van stichting Alpe d’HuZes waar Accenture een implementatie-partner is, is een voorbeeld van een procesinnovatie waarbij de focus ligt op interprofessionele samenwerking. Sneldiagnose is een zorgvernieuwing welke het diagnosepad optimaliseert zodat de (mogelijke) patiënt met een serieuze verdenking op kanker zo snel mogelijk uitsluitsel krijgt over het al dan niet hebben van kanker. Voorheen verkeerden patiënten regelmatig meerdere weken in onzekerheid. Door de implementatie van de procesinnovatie Sneldiagnose is de uitslag veelal significant sneller beschikbaar. De ambitie van Sneldiagnose is dat 80% van de (mogelijke) kankerpatiënten die voor een verwijzing naar het ziekenhuis gaan binnen 48 uur uitsluitsel krijgen over het feit of het wel of niet ‘pluis’ is, en 95% van de gevallen binnen vijf werkdagen. Alpe d’HuZes verwacht door de implementatie van Sneldiagnose een flink aantal voordelen te kunnen behalen ten aanzien van de zorg rondom (mogelijke) kankerpatiënten. Zo zou in eerste instantie de (mogelijke) patiënt baat hebben bij een snelle diagnose vanwege het reduceren van stress met onder meer minder slapeloze nachten als gevolg. Daarnaast wordt het diagnoseproces efficiënter ingericht, hetgeen tot financiële voordelen kan leiden en waarbij zowel het ziekenhuis en de betrokken professionals mogelijke reputatiewinst kunnen behalen.
Sneldiagnose wordt niet zomaar gerealiseerd, het is een procesinnovatie waarbij de meeste ziekenhuizen hun (kanker-) diagnoseprocessen anders inrichten om te kunnen voldoen aan de gestelde ambitie ten behoeve van de diagnosetijd. Om deze ambitie te kunnen behalen zijn visie en daadkracht nodig en een bepaalde organisatievorm waarin een grote verscheidenheid aan betrokkenen en belanghebbende partijen participeren. Interprofessionele samenwerking lijkt essentieel te zijn om de ambitie te kunnen bewerkstelligen. Binnen dit onderzoek is onderzocht welke factoren de interprofessionele samenwerking beïnvloeden, gericht op de realisatie van een medische procesinnovatie als Sneldiagnose.
De totstandkoming van interprofessionele samenwerking lijkt wellicht makkelijker gezegd dan gedaan Snelheid en slagvaardigheid, welke nodig zijn voor effectieve interprofessionele samenwerking, ontstaan niet automatisch. Zoals blijkt uit meerdere praktijkvoorbeelden is het veranderproces complex. Dit heeft onder meer te maken met de veelal weerbarstigheid van professionele organisaties en de natuurlijke weerstand die klassieke professionals, zoals artsen en specialisten, kunnen hebben om te veranderen. Veranderingen en vernieuwingen kunnen dikwijls gepaard gaan met onrust en onzekerheid omdat de geregelde autonomie van professionals, de specifieke kennis, standaarden en routines gevaar dreigen te lopen. Deze karakteristieken, samen de controlled content, onderscheiden het ene type professional van de ander en kunnen de samenwerking bemoeilijken. Dat interprofessionele samenwerking niet vanzelf gaat, kan ook te maken hebben met de mogelijke (macht-) strijd, de concurrentieverhoudingen tussen verschillende beroepsdomeinen en de weerstand die men kan hebben tegen vernieuwde werkwijzen. Dit heeft onder andere te maken met ontstane contradicties. Zo is flexibiliteit voor de één, inflexibiliteit voor de ander. Een andere contradictie: de vraag van de patiënt is leidend, echter is deze niet altijd eenduidig. Ook kunnen individuele en gemeenschappelijke belangen met elkaar in tegenspraak zijn. Deze contradicties maken het veranderproces ingewikkeld en creëren vaak weer nieuwe grenzen en obstakels.
Naast de contradicties spelen zowel structurele- als culturele factoren een rol bij vernieuwingsprocessen. Structurele factoren, zoals een gefragmenteerde arbeidsdeling, de besluitvormingsstructuur, de coördinatie, het personeel, de bezettingsgraad en de middelen zoals financiën, tijd, ruimte, maar ook de multidisciplinaire overleggen (MDO’s) en het toepassen van procesoptimalisatie-technieken zoals Lean Six Sigma, kunnen allemaal invloed hebben op het succes van een procesinnovatie. Echter, bij een procesinnovatie als Sneldiagnose, zijn ook culturele factoren essentieel, deze zijn ‘kwetsbaarder’ omdat ze minder concreet en tastbaar zijn. Ze gaan onder meer over: routines en bepaalde ‘ingesleten’ patronen, over onderlinge machtsverhoudingen die van invloed zijn, over bepaalde service-ethiek, geloofsovertuiging en gemeenschappelijke normen en waarden, over de professionals die het nut van de innovatie al dan niet inzien en over hoe gezamenlijk, via een samenwerkingsmissie, tot een innovatief succes te komen. | |
