Sport- en bewegingsonderwijs: een vak apart Onderzoek naar de factoren die van invloed zijn op de positie en omvang van het sport- en bewegingsonderwijs op middelbare scholen

Abstract

Het bewegingsonderwijs op middelbare scholen zou een ideaal middel kunnen zijn om zowel jongeren meer aan het bewegen te krijgen, als ze sociale vaardigheden bij te brengen. Middelbare scholen zijn echter over het algemeen nog weinig enthousiast om te investeren in sport- en bewegingsonderwijs. Daarom wordt in dit onderzoek gekeken naar welke factoren van invloed zijn op de positie en omvang van bewegingsonderwijs op middelbare scholen aan de hand van de volgende hoofdvraag: Welke factoren zijn van invloed op de vormgeving van het sport- en bewegingsonderwijsbeleid op middelbare scholen? Om tot beantwoording van de hoofdvraag te komen zijn twee methoden van dataverzameling gehanteerd. Allereerst is er een literatuuronderzoek gedaan naar ontwikkelingen die spelen op en rondom het onderwijsterrein. Daarnaast zijn er twintig semi-gestructureerde interviews gehouden onder rectoren en docenten lichamelijke opvoedingen op verschillende middelbare scholen verspreid over heel Nederland. Onder deze twintig scholen bevinden zich negen scholen met een standaard hoeveelheid sport- en bewegingsonderwijs (subgroep 1) en elf scholen die meer uren bewegingsonderwijs aanbieden dan deze standaard (subgroep 2). De verkregen data uit de semi- gestructureerde interviews wordt besproken aan de hand van theorieën van Hetebrij (2006) en Houlihan en Green (2006) over besluitvorming. Hetebrij (2006) beschrijft het besluitvormingsproces en de rol van macht hierin. Houlihan en Green (2006) onderscheiden vier verschillende factoren die van invloed zijn op besluitvormingsprocessen: (1) ideeën en ideologieën, (2) institutionele regelingen, (3) belangengroep activiteit en (4) de invloed van belangrijke personen. Na het bespreken van de resultaten, volgt de discussie waarna de hoofd- en deelvragen worden beantwoord. Uit het literatuuronderzoek komt naar voren dat er een stapsgewijze ontwikkeling zit in de positie van het vak lichamelijke opvoeding binnen het onderwijs. Zo wordt in het landelijke sportbeleid – in het kader van maatschappelijke ontwikkelingen als bewegingsarmoede onder kinderen en het terugdringen van schooluitval – steeds meer ingezet op de samenwerking tussen sport en school. In het onderwijsbeleid liggen echter beperkingen voor de verdere ontwikkeling van het vak. Middelbare scholen hebben een grotere keuzevrijheid gekregen, maar deze vrijheid is gebonden aan prestatie en cognitie gerichte kaders en brengt tevens een vergrote verantwoordelijkheid met zich mee. Dit heeft voor middelbare scholen als gevolg dat het meer aanbieden van sport- en bewegingsonderwijs risico’s met zich mee brengt. Uit de interviews komt naar voren dat de verschillende factoren die Houlihan en Green (2006) onderscheiden alle vier van invloed zijn op de besluitvorming van middelbare scholen ten aanzien van het sport- en beweegbeleid bij hen op school. Van deze vier zijn institutionele regelingen en de ideeën binnen de school de doorslaggevende factoren. De uitwerking van deze factoren op de positie en omvang van het bewegingsonderwijs verschilt per subgroep van middelbare scholen.