Veranderende Traje: modernisering en traditie in Santiago Atitlán, Guatemala

Abstract

Deze scriptie is gebaseerd op bestaande literatuur en data van eigen veldwerk in Santiago Atitlán in Guatemala. Ik heb onder de vrouwelijke jongeren in Guatemala onderzoek gedaan, met als doel inzicht te verkrijgen in de manier waarop zij omgaan met het spanningsveld tussen traditie en moderniteit en hoe dit weerslag vindt in het behoud of de verandering van kledingtraditie. De scriptie geeft antwoord op de vraag: Welke veranderingen in het dragen van traditionele kledij zijn te zien bij vrouwelijke Maya jongeren in Santiago Atitlán, Guatemala? Mijn onderzoek maakte duidelijk dat de bewoners de traditionele kleding, ook wel traje genoemd, als de belangrijkste en meest zichtbare marker van hun culturele identiteit zien. Met deze culturele performance dragen zij de traditie en daarmee de normen en waarden van hun groep uit. De traje staat voor Santiago, vrouwelijkheid en voor het Tzutujil zijn. Vooral nu mannen geen traje meer dragen, willen de vrouwen dit wel blijven doen. Door dit te doen maken zij deel uit van een groep en zijn zij verbonden met een verleden. Dit gevoel wordt versterkt doordat zij, ondanks de moderne invloeden van voornamelijk muziek, Internet, televisie, technologie en toerisme, toch erg gebonden zijn aan Santiago. Het merendeel van de meisjes wordt geboren en getogen in Santiago, trouwt met een jongen uit Santiago en blijft haar hele leven dicht bij haar familie in Santiago wonen. Het dragen van de traditionele kleding, het spreken van de inheemse taal Tzutujil en het beoefenen van enige culturele tradities geeft hen het gevoel van belonging waar zij naar verlangen. Ook kunnen vrouwen door middel van hun traje iets zeggen over hun sociale positie binnen de groep. Ondanks het feit dat het merendeel van de jonge vrouwen niet meer leert weven en vrij weinig weet over de diepere betekenissen van de traje, heeft de traje ook voor hen nog veel betekenis. Ondertussen worden de vrouwelijke jongeren door media, toeristen, immigranten en andere contacten buiten Santiago dagelijkse geconfronteerd met het feit dat het ook anders kan. Maar ook door in de lokale context geconfronteerd te worden met een slechte economie, discriminatie en het minder doorgeven van de Tzutujil cultuur zijn de meisjes soms genoodzaakt andere mogelijkheden te verkennen. Voor de vrouwelijke jongeren in Santiago vormen de moderne invloeden die naar hen toekomen een spanningsveld met de tradities waar zij aan gebonden zijn en aan gebonden willen zijn. Ondanks de moderne invloeden waar zij niet aan ontkomen, blijft namelijk de lokale context altijd belangrijk voor hen, omdat dit de context is waarbinnen zij leven. De vrouwelijke jongeren in Santiago gaan om met dit spanningsveld tussen moderniteit en traditie door beide invloeden een plaats te geven in hun leven. Zij laten creativiteit en agency zien in het samenvoegen van oude en nieuwe invloeden. Anders dan de oudere generaties dragen de jongeren hun traje voornamelijk buitenshuis om aan de traditie van Santiago deel te nemen. Binnenshuis en bij activiteiten kiezen zij vaker voor moderne kleding, die gemakkelijker zit en meestal goedkoper is. In het openbaar blijven zij de traje dragen, maar voegen hier een persoonlijke stijl aan toe. Vrouwelijke jongeren beschouwen hun stijl als een modernere stijl dan die van hun moeder en oma’s. In hun traje kunnen zij variatie aan brengen door deze zelf te maken of zelfs een huipil uit een ander dorp te dragen. Hun persoonlijke stijl komt tot uiting in het gebruik van moderne kleuren, borduursels en patronen. Daarnaast voegen zij nieuwe elementen als accessoires en make-up toe. Door deze kleine aanpassingen ontstaat een traje die traditioneel is, maar ook moderne en persoonlijke invloeden toelaat.