Accentueren of Verhullen? De verbeelding van zwangerschap in de Engelse en Nederlandse kunst van 1560 tot 1680

Abstract

In deze scriptie wordt het vraagstuk behandeld waarom de verbeelding van zwangerschap in de kunst van 1560 tot 1680 in Engeland en de Republiek zo wezenlijk verschilt. Door middel van kunsthistorische, kostuumhistorische, medisch-historische en genealogische bronnen en invalshoeken zal er een geschakeerd beeld worden geschetst van zwangerschap in beide landen en worden gezocht naar een antwoord op dit vraagstuk.

In een inleidende tekst schets ik een algemeen beeld van de representatie van zwangerschap in de kunst voorafgaand aan 1560. Hierin wordt vooral gekeken naar de verschillende weergaven van de zwangerschap van Maria. Ook de veranderde kijk op zwangerschap met de introductie van het protestantisme in Engeland en de Republiek wordt hierin behandeld.

Vervolgens wordt de situatie in Engeland uiteengezet. Als land met een schildertraditie in het weergeven van zwangerschap in de vorm van ‘pregnancy portraits’ wordt deze tegenover de Republiek geplaatst, waarbij het op het eerste oog lijkt te ontbreken aan een soortgelijke traditie. In dit hoofdstuk zullen verschillende verklaringen voor het verschijnsel ‘pregnancy portraits’ worden geopperd.

Het volgende hoofdstuk gaat over de Republiek. Hoewel er geen overeenkomstig portrettype als de Engelse ‘pregnancy portraits’ heeft bestaan, heeft de Republiek wel degelijk een eigen manier van zwangerschap weergeven in de kunst gekend. Hierbij zal er worden gefocust op de vele paradoxen die lijken te bestaan in de weergave en perceptie van zwangerschap in vergelijking met Engeland. De verbeeldingen van zwangerschap in genrestukken wordt behandeld en er worden een aantal hypothesen over mogelijk zwangere vrouwen in de genrekunst aangevoerd.

Vervolgens onderzoek ik twee portretten van Nederlandse afkomst die mogelijk de uitzondering op de regel vormen en zichtbaar zwangere vrouwen afbeelden. Op basis van verschillende overtuigingen ga ik na in hoeverre dit waarschijnlijk is en zal ik mijn zienswijzen hierover delen.