De auto, de fiets en de ander

Abstract

Bij de vervoerskeuze van een Utrechter, fiets of auto, spelen meerdere aspecten van de verschillende vervoersopties mee, die niet te vangen zijn onder één discipline. Er spelen bijvoorbeeld gezondheidsoverwegingen mee, maar ook de inrichting van de stad. Voor een deel van die factoren beïnvloedt de keuze van de ander de waarde van die factor; als er bijvoorbeeld meer mensen met de auto gaan, is de fijnstofuitstoot hoger. In deze scriptie wordt onderzocht hoe de keuze van de één de waarde van de keuze van de ander beïnvloedt. Vanuit het gezondheidsstandpunt is het voor alle inwoners van Utrecht van belang de fijnstofuitstoot zo laag mogelijk te houden, maar men is daarbij ook afhankelijk van de keuzes van anderen. In dit onderzoek wordt gefocust op het woon-werkverkeer binnen de stad Utrecht. De hoofdvraag is: "Wat zijn de afwegingen bij het kiezen voor de fiets of de auto als transportmiddel binnen Utrecht en welke rol speelt de ander daarin?" De vervoerskeuze kan gekarakteriseerd worden als een sociaal dilemma. Het sociaal dilemma is een concept afkomstig uit de speltheorie waarbij actoren voor het nastreven van individuele en algemene belangen van elkaar afhankelijk zijn, waarin de belangen tegenstrijdig zijn, en waarin het nastreven van louter individuele belangen op den duur tot een tragedie leidt. Om deze samenhang wat betreft vervoermiddelkeuze duidelijk te maken, zullen we een payoff matrix (hierna: POM) opstellen. De POM is een hulpmiddel afkomstig uit de speltheorie om mogelijke uitkomsten van dilemma's weer te geven. Het gaat daarbij om dilemma's waarbij een actor (handelende persoon) meerdere opties heeft, maar waarbij de payoff (hierna: opbrengst) van de optie die hij kiest mede bepaald wordt door de keuze die een ander maakt. Uit het onderzoek bleek dat Utrechters veel verschillende factoren kunnen meewegen. In deze scriptie zijn drie belangrijke factoren geanalyseerd: lichaamsbeweging, blootstelling aan fijnstof en kans op ongevallen. Uit de integratie van de verschillende disciplines blijkt dat men, wanneer men deze drie factoren afweegt, uiteindelijk beter voor de fiets dan voor de auto kan kiezen. Verder is gebleken dat deze afweging niet de vorm van een prisoner’s dilemma aanneemt. Elke speler kan te allen tijde beter de fiets kan pakken, ook al gaat de ander met de auto.