Coöperatief Leren: Naar observeerbare kenmerken van samenwerking door conversatie-analyse

Abstract

Het nieuwe leren heeft de afgelopen jaren een kleine revolutie teweeg gebracht in het onderwijs. Klassikale lessen maken plaats voor zelf- en praktijkstudie, docenten worden begeleiders en proefwerken worden portfolio’s. Samenwerken speelt een belangrijke rol binnen de ideologie van het nieuwe leren. Samenwerkend of Coöperatief Leren haakt in op de vraag vanuit de maatschappij naar sociaal en communicatief vaardige mensen die in teamverband kunnen samenwerken. Een voorbeeld van een middelbare school waar Coöperatief Leren centraal staat, is het Utrechtse UniC. Op UniC is samenwerken niet alleen een middel, maar evenzoveel een (leer)doel op zich. Met het verworden van samenwerken tot leerdoel ontstaat in de onderwijspraktijk van een school zoals UniC de behoefte aan observeerbare kenmerken van de succesvolle en minder succesvolle samenwerking. Immers, het is aan de docent om de samenwerking te beoordelen, de progressie van leerlingen te monitoren en bij te sturen daar waar nodig. De vraag is dus of en op welke wijze de basisprincipes van Coöperatief Leren in de interactie tot uiting komen, om zo tot observeerbare kenmerken van samenwerken te komen. De volgende onderzoeksvraag is dan ook relevant:

Wat zijn de observeerbare kenmerken van samenwerkend leren?

De doelstelling van dit onderzoek is om tot observeerbare kenmerken van samenwerken te komen. Het resultaat is tweeledig. Allereerst is gebleken dat conversatie-analyse in combinatie met kwantitatief onderzoek een interessante en bruikbare methode is om samenwerking te onderzoeken. Daarnaast geeft de organisatie van de beurtwisseling gedetailleerde informatie over en inzichten in het verloop van de interactie en de participatie van de gespreksdeelnemers.