Universele gerechtigheid, lokale realiteit: De (in)compatibiliteit tussen het Internationaal Strafhof en grassroots visies op vrede en gerechtigheid in Noord-Uganda 2005-2010

Abstract

In 2004 startte het Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC) een onderzoek naar de geweldplegingen in het noorden van Uganda – waar al sinds het einde van de jaren tachtig een burgeroorlog woedde. In de academische wereld is veel geschreven en gediscussieerd over de toepasbaarheid en gevolgen van het handelen van het ICC in Noord-Uganda. Echter, de positie van de groep waar het uiteindelijk om draaide – de slachtoffers – speelt in deze werken slechts een bijrol. In dit onderzoek zal daarom worden onderzocht of het werk van het ICC aansloot bij de percepties van de Noord-Ugandese bevolking wat betreft vrede en gerechtigheid in de periode 2005-2010. Dit wordt gedaan aan de hand van twee debatten die centraal staan in de academische literatuur over post-conflict reconciliation en transitional justice: het peace versus justice debat en het retributive versus restorative justice debat. De resultaten van verschillende bevolkingsonderzoeken in Noord-Uganda worden gebruikt om de positionering van burgers ten opzichte van deze debatten, en uiteindelijk ten opzichte van het ICC, te bepalen. Het onderzoek toont aan dat het zwart-wit denken dat de debatten karakteriseert niet overeenkomt met grassroots visies op vrede en gerechtigheid. De meningen en standpunten van de Noord-Ugandese bevolking waren juist genuanceerd, veranderlijk en verdeeld. Toch waren er bepaalde kwesties waarover, in meer of mindere mate, overeenstemming heerste zoals de noodzaak van het beëindigen van geweld en het belang van het berechten van hoofdverantwoordelijken – waaronder statelijke actoren. Deze standpunten kwamen niet overeen met het werk van het ICC. Uit dit onderzoek zal blijken dat er een discrepantie bestond tussen de legalistische visie van het Internationaal Strafhof en lokale realiteiten.