De relatie tussen individuele verschillen in contaminatie ‘beliefs’ en evaluatieve conditionering

Abstract

Inleiding. Onderzoek lijkt uit te wijzen dat het ontstaan van bepaalde angststoornissen nauw samenhangt met aangeleerde afkeer of walging. Evaluatieve conditionering wordt als onderliggend mechanisme beschouwd met betrekking tot deze aangeleerde afkeer of walging. Dit leermechanisme refereert aan het proces waarbij de beoordeling van een stimulus veranderd doordat het gekoppeld is aan een andere, positieve of negatieve, stimulus (De houwer, Thomas & Baeyens, 2001). Fundamenteel onderzoek heeft aangetoond dat er individuele verschillen zijn in evaluatieve conditionering (Schienle, Stark & Vaitl, 2001), maar onbekend is welke factoren hierop van invloed zijn. In huidig onderzoek wordt nagegaan of de sterkte van contaminatie ‘beliefs’, de overtuiging die men koestert ten aanzien van besmetting, een rol speelt bij de mate van evaluatieve conditionering. Methoden. 50 deelnemers zijn geselecteerd op basis van hun score op een meetinstrument van contamination beliefs, de Padua Inventory Revised (PI-R; Burns, Keortge, Formea & Sternberger, 1996) en opgedeeld in 2 groepen: 24 hoogscoorders (hoge Padua) en 26 laagscoorders (lage Padua). Zij namen deel aan een Evaluatieve Conditionering Taak, die bestond uit 3 fasen waarin foto’s van ‘normale’ dan wel gezichten met een huidaandoening werden getoond. In fase 1 werden deelnemers gevraagd de plaatjes te beoordelen op mate van onprettig/prettig. In fase 2 werden de door de deelnemer meest neutraal beoordeelde plaatjes uit fase 1 weer opnieuw getoond en gekoppeld aan andere plaatjes die in fase 1 neutraal, prettig of onprettig waren beoordeeld door de deelnemer. In fase 3 werden deelnemers gevraagd de eerste reeks neutrale plaatjes uit fase 2 nogmaals te beoordelen. De mate van evaluatieve conditionering is het verschil in evaluaties van neutrale plaatjes die in fase 2 werden gevolgd door een onprettig of prettig plaatje, vergeleken bij de evaluatie van deze plaatjes in fase 1. Om te controleren voor mogelijke confounders werden neuroticisme, walginggevoeligheid, stemming en lichamelijke en geestelijke gezondheid gemeten met vragenlijsten. Resultaten. Er is geen conditioneringeffect gevonden: alle neutrale stimuli werden na het conditioneringsproces significant positiever geëvalueerd, ongeacht de gekoppelde stimuluscategorie. Individuele verschillen in contaminatie ‘beliefs’ waren hierbij niet van invloed: hoogscoorders waren niet ontvankelijker voor het conditioneringsproces dan laagscoorders. Conclusie. De bevinding dat verschillen in contaminatie ‘beliefs’ in dit onderzoek niet van invloed bleek op evaluatieve conditionering kan niet geïnterpreteerd worden als bewijs dat deze invloed er niet is. Dit is mede te wijten aan methodologische tekortkomingen van het onderzoek. Er zal meer onderzoek gedaan moeten worden met een meer valide taak, waarbij evaluatieve conditionering tot stand komt, om duidelijkheid te krijgen over de rol van contamintatie ‘beliefs’ hierbij. Aanbevelingen hiervoor worden besproken.