Diplomatiek betekent dat je veel diploma's hebt & vijzel is van die ijs-regen...toch? Het effect van context op het afleiden van woordbetekenissen bij vmbo-leerlingen.

Abstract

In deze scriptie wordt verslag gedaan van een experimenteel onderzoek naar de invloed van contextinformatie op de begrijpelijkheid van moeilijke woorden. Om dit te meten is bij 87 leerlingen uit het derde leerjaar van de theoretische leerweg van het vmbo een test afgenomen. Als eerste kregen zij de 18 targetwoorden, 9 uit de categorie karaktereigenschappen en 9 uit de categorie gebruiksvoorwerpen, voorgelegd zonder context. Zij moesten aangeven in hoeverre ze bekend waren met de woorden. Daarna kregen zij alle woorden nog eens aangeboden in korte tekstjes, waarbij de aanwezigheid van een cue en de locatie van die cue ten opzichte van het targetwoord werden gemanipuleerd. Per woord was er een tekstversie zonder toegevoegde contextuele cues (de controlevariant), een tekstversie met de contextuele cue binnen de zin met het targetwoord en een tekstversie met de contextuele cue in een andere zin dan die met het targetwoord. Alle leerlingen kregen evenveel woorden uit elke conditie en per afnamepakketje werd per woord gevarieerd tussen de versies. Hierna volgden twee tests om te meten of de contextinformatie effect had gehad op het begrip van het woord. Na het lezen van de tekstjes werd de proefpersonen gevraagd nogmaals de betekenis van het woord op te schrijven. Ook kregen zij drie zinnen voorgelegd en zij moesten diegene selecteren waarin het targetwoord correct gebruikt werd. Er was steeds één zinsvariant die niets met het targetwoord te maken had, er was één zinsvariant die een verkeerde generalisatie uit de context bevatte en in één zinsvariant stond het targetwoord in een andere (juiste) context. De resultaten lieten zien dat het voor de proefpersonen erg moeilijk was om de betekenis van de moeilijke woorden af te leiden; per woord slaagde gemiddeld slechts ongeveer 20% van de proefpersonen hierin. Dit was het gemiddelde van de drie condities samen. Als het gaat om het effect van de contextuele cues, is er slechts bij ongeveer de helft van de woorden een effect gevonden, zowel op het formuleren van een betekenis als op het selecteren van de zin. Meestal was er alleen sprake van een verschil tussen de versie zonder cue en de versie met de cue binnen de zin, waarbij de laatstgenoemde zowel op betekenis als op zin het beste scoorde. De cue bleek in de meeste gevallen dus alleen effectief wanneer deze direct binnen de zin met het targetwoord stond. Analyses van de resultaten wezen uit dat er te weinig consistentie zat in de tekstmanipulaties en de zinnen. Dit is de oorzaak van het uitblijven van eenduidige resultaten, dus vervolgonderzoek zou meer generaliseerbare resultaten moeten opleveren.